Ironia, dramat ironiczny, dyskusja na temat ironii w literaturze jest doniosła, ważna. Polscy poeci, pisarze
boją się używać tego pojęcia. Mówiąc o ironii trzeba sobie przypomnieć jej źródło - ANTYK.
eironi- typ bohatera, postaci, kłamca, symuluje, udaje niższość w czynach i słowach, by ośmieszyć
rozmówcę i wygrać z nim spór,
euronea- to odmiana udawania.
Ironia sokratyczna - droga demaskacji, ta wypowiedź, ironia ma trafić do prawdy.
Źródła ironii dramatycznej
Schlegel. Tick, Nowalis. Wich refleksji zachowana jest, pochodząca z antyku, świadomość niemożliwości zdobycia wiedzy absolutnej.
Źródłami ironii są ironia sokratvczna(metoda dochodzenia do prawdy) i tragiczna. Ironia sokratyczna ma swoje źródło w antyku. Z kolei i. tragiczną mamy do czynienia, gdy wiemy, że wolna wola bohatera zgrywa się z nieuniknionym losem. Stanowi też źródło i. romantycznej (np. .Król Edyp" -sprzeczność między wolną wolą bohatera a jego losem). W dramatach romantycznych ironia wyraża konflikt człowieka i jego losu. historii (wola bohatera - przeznaczenie).
Ironia to postawa człowieka wobec rzeczywistości i wyraz tej postawy.
- ironia cechuje się poczuciem własnej wyższości ironizującego.
- poczucie kontrastu: świat - własne wnętrze. Poczucie kontrastu jest ważne dla odczucia ironii. Człowiek i świat to główny problem w dramatach romantycznych.
Romantyczne teorie ironii
Fryderyk Schlegel - ujawnia się u niego ironia sokratyczna. Odsłanianie tego, co fałszywe i odkrywanie prawdy. Wdział w ironii niebezpieczeństwo poczucia wolności.
Na polu literatury ironia była sposobem tworzenia, manifestowania.
Ironia w literaturze wprowadza dialektykę przeciwieństw. Nie wszyscy popierali to zjawisko i Schlegla.
Ironia wg Hegla była nieskończoną, absolutna negatywnością. Chęć odsłaniania niższości wszystkiego, to zasada bezprawia, samowola podmiotu dążąca do niszczenia.
Ironia to środek literacki służący do budowania utworu w określony sposób. Jest płodnym środkiem, tworzy ciekawe formy.
Źródła i. romantycznej:
-Sokrates-i. sokratyczna,
- i. tragiczna- o przebiegu akcji decyduje wola bohatera stykająca się z nieuchronnym losem.
- i. retoryczna- np. w pismach Cycerona. To sposób mówienia, ma zbijać mylne poglądy.
Wspólne dla tych źródeł są kategoria udawania i kategoria iluzji (gra między tym, co serio i nie serio)
Do czasów Schledla ironia była tropem, inwersją. On przemienił to pojęcie, sformułowane zostało w „Fragmentach i ideach", tam zawarł swoje poglądy na ten temat.