4877

państwa, gdyż w swoich działaniach jego organy są legitymowane przez przepisy prawa karnego lub administracyjnego. Dlatego bezprawność w jednej dziedzinie prawa nie oznacza jeszcze bezprawności w ramach całego systemu, z tym że „ogólna kompetencja do dokonania danej czynności nie jest równoważna z kompetencją do dokonania czynności w konkretnej sytuacji"¹ i w tym znaczeniu można mówić o bezprawności. Na korzyść osoby, której dobra zostały naruszone mają wpływ następujące instytucje prawne: domniemanie bezprawności działania, które naruszyło dobra osobiste², oraz pozostawanie pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od uregulowań innych przepisów. Początkowo Sąd Najwyższy odmówił udzielenia ochrony prawnej na zasadzie art.23 i 24 k.c. przeciwko czynności procesowej prokuratora podjętej w toku procesu karnego, pomimo że uznał tę czynność za naruszającą prawo³, późniejsze orzecznictwo Sądu Najwyższego dopuściło możliwość stosowania art. 23 i 24 k.c. w przypadku karnoprocesowych naruszeń dóbr osobistych⁴. W tej sytuacji podmiotowi, którego dobra zostały naruszone przysługują następujące środki    ochrony⁵:    powództwo o ustalenie⁶,

zaniechanie naruszeń, usunięcie skutków naruszenia oraz zadośćuczynienie pieniężne. Wskazuje to wyraźnie na kompensacyjny a nie represyjny charakter środków ochrony dóbr osobistych tym bardziej, że ewentualna szkoda majątkowa dochodzona jest na zasadach ogólnych, a regulacja art. 448 k.c. to potwierdza.

Przy regulacji    dotyczącej    dóbr osobistych ważnym

problemem jest legitymacja bierna. Sąd Najwyższy⁷ odmówił ochrony prawnej osobie, która poczuła się dotknięta „szykanami procesowymi" stwierdzając, że nie ma sędzia nie ma w tym przypadku legitymacji biernej, gdyż „szykany" można było zwalczyć środkami procesowymi. W innym orzeczeniu⁸ Sąd Najwyższy stwierdził, że „ uzasadnienie postanowienia godzące w dobre imię byłoby naruszeniem dóbr osobistych w przypadku stwierdzenia przewinienia służbowego" i odmówił przyznania legitymacji biernej. O ile w pierwszym przypadku należy podzielić

2

1

S. Stachowiak cyt. za P. Hofmański.. Ochrona praw człowieka” Białystok 1994

2

* Nie jest konieczne przytaczanie podstawy prawnej

3

¹ Wyrok z 30 sierpnia 1974 OSPiKA 1977, nr 10, poz. 161

4

   Uchwała siedmiu sędziów z 10 listopada 1986 III CZP 17/86

5

   Z. Radwański „ Prawo Cywilne Część Ogólna'' Warszawa 2002

6

   Nie dopuszczne uchwała SN z 24 lutego 1967 III PZP 41/66 co spotkało się ze zmasowaną krytyką doktryny

7

^? Orzeczenie z 9 stycznia 19791 Cr 467/78

8

Z 8 lutego 19911 CR 791/90