5056

1. Przyczyny podjęcia reform ustrojowych w Polsce w II połowie XVIII w.

zła sytuacja kraju wynikająca ze stagnacji politycznej i gospodarczej w czasach saskich postulowanie konieczności reform przez Czartoiyskich wzrost kultury politycznej szlachty i magnaterii

działalność szkół z nowym, nowoczesnym programem nauczania [np. Collegium Nobillium); demonopolizacja jezuickiego szkolnictwa

uznanie na sejmie konwokacyjnym (poprzedzającym wybór króla], że przyjęte przez niego konstytucje nie wymagają zgody wybranego monarchy.

2. Scharakteryzuj reformy sejmu konwokacyjrtego z 1764

a)    gospodarcze

•    Utworzenie komisji skarbowej [osobno dla Korony i Litwy] wybieranej przez sejm na okres 2 lat, na czele z podskarbim. Do jej obowiązków należało:

a.    ściąganie podatków

b.    decydowanie o wydatkach skarbowych

c.    sprawowanie patronatu nad Komisją Dobrego Porządku w miastach

d.    sprawowanie jurysdykcji w sprawach handlowych

e.    czuwanie nad rozwojem przemysłu i handlu oraz transportu, komunikacji rzecznej i lądowej

f.    zniesienie przywileju cywilnego szlachty

g.    wprowadzenie cła generalnego (zniesienie ceł prywatnych oraz myt]

h.    uporządkowano system miar i wag poprzez ujednolicenie

b)    wojskowe

•    utworzenie komisji wojskowej (Koronnej i Litewskiej), której zadaniem było sprawowanie kontroli nad hetmanami [nie zrealizowano), kontrola wydatków na siły zbrojne oraz unowocześnienie i szkolenie oddziałów wojskowych

•    komisja wojskowa pełniła także funkcje sądowe wobec osób wojskowych oraz w sprawach przeciwko nim wniesionych przez osoby cywilne

c> zmiany w sejmowaniu

•    zniesienie przysięgi posłów na instrukcje poselskie

•    uchwalenie regulaminu obrad [sprawy mniej ważne, tzw. materie ekonomiczne - większość spraw skarbowych - miały być przyjmowane większością głosów, sprawy o większym znaczeniu państwowym, tzw. materie status, nadal wymagały jednomyślności)

•    wyłączono szlachtę i .gołotę" (nie posesjonatów) z prawa uczestnictwa w sejmikach [nie wprowadzono w żyde)

• wprowadzono instytucję sejmów sk on feder cwanych (po zebraniu się sejmu zawiązywano konfederacje - osobne dla sejmu i senatu - które obradowały najczęściej w izbach połączonych i nie mogły być zrywane: uchwały podejmowano większością głosów; w dobie stanisławowskiej w tej formie obradowała większość sejmów)

•    w ostatnim dniu konwokacji (23.06.1764) zawązano konfederację generalną na czas nieokreślony

d) inne

•    zniesiono jurydyki szlacheckie w miastach królewskich (nieruchomości szlacheckie w miastach nie podlegające \Madzom miejskim; rozbijały jednolitość prawną miast]

•    zniesiono sądownictwo prywatne w miastach

•    wprowadzono lustrację królewszczyzn

•    wprowadzono zasadę orzekania wyroków sądowych większością głosów

•    utworzono sieć placówek dyplomatycznych i konsularnych w Europie

3. Przedstaw uchwały sejmu delegacyjnego [sejmu replikowsklego] 1767-68

•    Zawiązanie sejmu - pretekstem zawiązania sejmu był postulat równouprawnienia różnowierców (konfederacja w Litwie-Słucku-Ioruniu-Koronie 1767), brak zgody króla i F-amilii Czartoryskich na ten postulat oraz zawiązanie konfederacji generalnej w Radomiu (1767) w obronie wiary katolickiej, wykorzystała Rosja jako pretekst do sterroryzowania sejmu, który w następstwie wyłonił delegację mającą uprawnienia sejmowe, podjęła ona - pod presją ambasadora rosyjskiego Mikołaja Repina - jednomyślne uchwały przywracające prawa kardynalne

•    Uchwalenie praw.kardynalnych . UundanietUalnytil -.1/681 - mających charakter ustawy zasadniczej, których nie wolno było zmieniać, a tylko można było rozszerzyć - do nich zaliczono;

a.    liberum veto

b.    wolną elekcję

c.    wyłączność szlachty w zakresie posiadania ziemi

d.    prawo wypowiadania posłuszeństwa królowi

2