page0450

442    Rc-yńscy książąta — Rożyński

w pierwszej połowie XVIII wieku. Podobno najbiedniejsza to genealogija Ru-żyńskich, nawet Stadnicki dla nie. nic nie zrobił (Synowie Gedymina I, 20). Długo ta rodzina trzymała się greckiego obrządku, dopiero ostatni Rożyńscy przyjęli wiarę katolicką, książę Jan Roman. Jakaś odnoga rodziny przeniosła się do Moskwy, gdyż tam był Semen syn Dymitra półkownikiem u strzelców . Jedna z księżniczek Różyńskich była w Polsce matką rodziny Necewiczów. Za króla Stefana dostało się w Połocku do niewoli polskiej wiele bojarskich dzieci, pomiędzy innemi Necewicz. Ten „wolał to sobie obrać, że secutus uctorem et arma mctricia korony polskiej, niżeli wracać się do carstwa Moskiewskiego” (Ar-chiw jugo zap. Ross. postanowienia sejmików I, 453). Zaszedł na Wołyń i „jako sam szablą nabywał chleba, to traktując, co rycerskiemu należało człowiekowi, tak i potomków swoich wiódł do tego, aby temże parali się dziełem.” Jakoż syn ;.ego ożeniwszy się z Rożyńską z domu, z synami swojemi, których miał trzech: Jarosza, Jeremiasza i Mikołaja „i u postronnych panów extra Reąmtm na sławę korony tej zarabiali i teraz, (pisze to instrukcyja sejmiko-wa w' Łucku 8 Marca 1653), w wojsku pod chorągwiami ludzi wielkich służą,” Sapiehy pisarza polnego koronnego i Machowskiego. Sejmik polecał ich tedy do indygenatu polskiego z powodu zasług jakie położyli i z powodu, że „za-siegłi z domami starożytnemi pokrewności” w województwie wołyńskiem, nareszcie z powodu, że to „bojarska progenies.” W Voluminach )keętim nie ma skazówki, czy sejm żądania szlachty wołyńskiej wysłuchał.    Jul. B.

ROŻyński (Michał), kniaź, attaman Zaporoża, pod koniec XVI wieku. Kto był niewiadomo, najprędzej ów syn Fedora czy Wasila, stryjeczny brat Eustachego. Jeżeli tak, będzie to ten sam, który wydziedziczywszy się z ojcowizny, jechał do Korony do przyjaciół awoich na Ruś Czerwoną i tam w czasie najazdu tatarskiego w r 1575 stracił żonę, która się dostała do Jassyru. Jeżeli to ten sam Michał, oczywiście zemsta, duch rycerski zawiódłby go na Zaporoże. Okrzyknięty attamanem bił się ciągle z Tatarami. Attamaństwo jego przypadło na r. 1585—88. Szczegółów wypraw jego nie mamy, a raczej prawda o nich tak zmącona, że dotąd prawdy dojść trudno. To pewno ze był w przyjaźni z księciem Konstantym Wa.silem Ostrogskim, u którego podwojewodzim w K.jowie był jego brat, podobno stryjeczny. Zaporoże prędko rzucił, uderzająca to cecha; żaden z kniaziów i szlachty wołyńskiej który biegł w stepy nie mógł długo wytrzymać z swawolnem rycerstwem. Rzucił kniaź Zaporoże, bo w Rzeczypospolitej mógł znaleść pole do zasługi, właśnie co obrany był królem Zygm. III. Ostrogskii kniaź Michał jechali do Lwowa, gdzie 7 Grudnia 1588 obchodzono uroczystość koronacyi królewskiej. (Zubrzycki, Kronika Lwowa, str. 213). Kniaź grał na tym obchodzie podobno rolę attamana: chyba wmawiają to w niego, bo każdy z panów polskich v iedział, że Zaporoże raz rzuciwszy, stracił wszelkie prawo kniaź do czasowego dowództwa. Walczył kniaź wtedy dla Polski, za Polskę. Tatarzy znowu szeroką łuną zaświecili na Rusi, spadli na Rzeczpospolitą, w r. 1589. Rili się w' bohaterskich bitwach starostowie wojewodowie koronni z najeźdźcami, Do nich należał i Rożyński i pod Oryninem o 4 mile od g^ranicy wołoskiej napadłszy uciekający już zagon ubił mu tysiąc ludzi (BibUjotela warszawska 1859 t. IV str. 518). Opis owego boju nazyw a kniazia Romanem, lecz prędzej to omyłka, rzecz musi być o Michale. Sądzim że i znakomite czyny rycerskie w boju przeciw^r buntom Łobo-dy i Xalewajki z roku 1596 do tego Michała się odnoszą. Wiadomość o nich mamy z Heidensztejną (u Wolffa tom II, str. 366 i t. d.), ale Heidenstein n.e-podaje imienia kniazia Rożyńskiego, żadnego- zaś prócz Michała niepodobna tu