5873

wczesnego prawidłowego rozpoznania i w przypadku stwierdzenia zmian dysplastycznych natychmiastowe wdrożenie optymalnego leczenia (1, 4).

Podstawowym sposobem rozpoznania dysplazji stawów biodrowych są badania fizykalne. Wykonywane są one najczęściej przez lekarzy różnych specjalności (lekarzy rodzinnych, pediatrów, neonatologów czy też ortopedów).

Interpretacja powyższych badań u noworodków i niemowląt jest niejednokrotnie bardzo trudna, subiektywna i często może być obarczona omyłkami diagnostycznymi (6, 8). Przyczyną tego jest niejednoznaczny czasokres pojawiania się i zanikania patognomonicznych objawów klinicznych dysplazji. Systematyczne badania fizykalne skierowane na niestabilność i objawy preluksacyjne bioder noworodków i niemowląt (objaw Ortolaniego, Barlowa, ograniczonego odwodzenia, teleskopowy), przyczyniły się wprawdzie do poprawy diagnostyki lecz nie wyeliminowały całkowicie istniejących pułapek.

Jak wynika z piśmiennictwa (3, 7, 8) od około 6%, a nawet do 50% przypadków, dysplazja stawów biodrowych ma przebieg bezobjawowy. W powyższej sytuacji z łatwością może dojść do omyłki diagnostycznej, następstwem której może być zaniechanie leczenia dysplazji lub zbędne rozpoczęcie terapii zdrowego stawu, mogące doprowadzić do powstania martwicy aseptycznej głowy kości udowej (11).

Niejednokrotnie badanie kliniczne uzupełniano badaniem radiologicznym stawów biodrowych. Obecnie powszechnie wiadomo, że rentgenogram wykonany przed czwartym miesiącem życia jest zawodny, gdyż staw biodrowy noworodka zawiera tylko nieliczne elementy kostne. Przeważają w nim natomiast składowe chrzęstne, włókniste i mięśnie, które nie mogą zostać zobrazowane na rentgenogramie. Stosowanie powyższej techniki powodowało niezadawalające wyniki leczenia (10, 15). Dzieci kwalifikowano do leczenia operacyjnego lub zachowawczego raczej na zasadach empirycznych, niż na podstawie istniejących rzeczywistych defektów anatomicznych w stawach biodrowych.

Obecnie w Europie za optymalną metodę diagnostyczną stawów biodrowych uważa się wczesne skriningowe badanie ortopedyczno-ultrasonograficzne według standardów opracowanych przez prof. R. Grafa w 1978 r. (7, 13, 19).

Omawiana procedura Grafa (2, 3, 9, 20) jest obiektywna, nieinwazyjna, powtarzalna i tania. Umożliwia ona:

-    podjęcie wczesnej i precyzyjnej diagnostyki rzeczywistych defektów anatomicznych w stawach biodrowych,

-    określenie dokładnego deficytu elementów kostnych, chrzęstnych i tkanek miękkich,

-    badanie dynamiczne położenia głowy kości udowej względem panewki (stabilność stawu),

-    podjęcie wczesnej terapii zachowawczej gwarantującej 100% wyleczeń z całkowicie zachowaną funkcją stawu,

-    monitorowanie procesu leczenia,

-    eliminacje następstw powikłań,

-    eliminacje procedur chirurgicznych,

-    znaczne obniżenie kosztów leczenia.

Skojarzone badanie ortopedyczno-ultrasonograficzne powinien wykonywać ortopeda posiadający doświadczenie z zakresu ultrasonograficznej diagnostyki dziecięcego stawu biodrowego. Pierwsze badanie powinno być wykonane na oddziale noworodkowym w pierwszym tygodniu życia dziecka. W przypadku wykiycia niedorozwoju stawu należy natychmiast rozpocząć leczenie zachowawcze i w szóstym tygodniu życia wykonać ponownie badanie selektywno-kontrolne. U dzieci z prawidłowymi stawami biodrowymi, w trzecim miesiącu życia należy wykonać drugie badanie w celu oceny prawidłowości rozwoju stawu, dokonania ostatecznej diagnozy, i uchwycenia ewentualnych nieprawidłowości. Powyższe badania powinien wykonać ortopeda w poradni preluksacyjnej.