img053 2

tylko w 9 przypadkach stwierdził prawidłowy zapis EEG. Autor stwierdza: „do ujawnienia nerwicy ruchowej jak w każdej nerwicy usposabia podłoże organiczne” ¹.

Zatem w badaniach współczesnych autorów coraz częściej znajdują się doniesienia o istnieniu czynników organicznych w etiologii nerwic; ułatwiają one występowanie zaburzeń w przypadkach zaistnienia szkodliwych warunków środowiskowych. Do najczęstszych niekorzystnych układów środowiskowych zalicza się przede wszystkim nieprawidłowe interakcje między rodzicami a dziećmi wynikające z niekorzystnych właściwości psychicznych rodziców, zwłaszcza z ich niezrównoważenia i patologicznych cech osobowości oraz nieprawidłowych systemów wychowawczych. Niewłaściwe postawy rodziców (będące często efektem ich własnego niezrównoważenia emocjonalnego i przeżyć lękowych) powodują w środowisku domowym atmosferę stałego niepokoju i napięcia, co rzutuje niekorzystnie na zachowanie dzieci zarówno na terenie domu, jak i przedszkola czy szkoły. Wyniki badań J Grom-skiej, T Labon, M. Tyszkiewicz, K. J. de Walden przeprowadzonych wśród 940 dzieci zaburzonych wskazują, że w 16% przypadków przynajmniej jedno z ich rodziców pozostawało pod opieką poradni zdrowia psychicznego lub poradni przeciwalkoholowej ². A. P Noyes, L. C. Kolb także zwracają uwagę na fakt, że przyczyną nieprawidłowych związków emocjonalnych między rodzicami a dziećmi są niejednokrotnie zaburzenia nerwicowe, psychotyczne lub psychopatyczne rodziców h M. Ziemska analizując różnego typu niewłaściwe postawy rodziców podkreśla, że zarówno nadmierny dystans uczuciowy, jak i nadmierna koncentracja uczuciowa może mieć istotne znaczenie dla powstawania zaburzeń nerwicowych^{3 4}. Do najbardziej niekorzystnych oddziaływań rodziców zalicza autorka i gniewliwość, surowość, unikanie rozmów, tłumienie zainteresowań seksualnych, separowanie, wścibstwo, nadmierną obawę o uszkodzenie ciała dziecka ⁵. Analiza przedstawionego materiału upoważnia do stwierdzenia, że przekonanie o jedynie czynnościowej etiologii nerwic jest dziś już nie do utrzymania. Tylko koncepcja wieloczyn-mkowa, uwzględniająca zarówno organiczne tło zaburzeń, jak i szkodliwe wpływy różnych niekorzystnych układów środowiskowych, może wyjaśnić przczyny powstawania i rozwoju zaburzeń nerwicowych. Patogenne czynniki działające w okresie płodowym, okołoporodowym lub wczesnego dzieciństwa sprawiają, że działające w późniejszych okresach różnego typu wadliwe sytuacje środowiskowe wywołują powstawanie i dalszy rozwój zaburzeń nerwicowych.

Podstawowym objawem nerwicy, a zarazem jej źródłem jest lęk. Jest on określany jako bardzo

1

   Z. Zawadzki: Ograniczone podłoże tak zwanych nerwic ruchowych u dzieci. „Zdrowie Psychiczne” 1971 nr 4.

2

   J. Grońska, T. Labon, M. Tyszkiewicz, K. J de Walden: Czynniki rodzinne i środowiskowe w występowaniu chorób psychicznych i nerwic. „Psychiatria Polska” 1972 nr 2.

3

   A. P. Noyes, L. C. Kolb: Nowoczesna psychiatria kli-niczna. Warszawa 1969, PWN.

4

   M. Ziemska. Analiza postaw rodzicielskich w rodzinach dzieci nerwicowych. W' Problemy Psychoterapii. T III, 1973, PTHP

5

^:ł Bardziej pogłębiona analiza patogennych czynników społecznych będzie opracowana w rozdz. III. W tym miejscu chciałabym jedynie pokazać współdziałanie obu grup czynników (biologicznych i społecznych) i wskazać na zasadność koncepcji wieloczynnikowej.