6125

Polskie Państwo Podziemne

pomocniczym była Delegatura Rządu podzielona na resortowe departamenty:

-    spraw wewnętrznych;

-    skarbu;

-    sprawiedliwości;

-    oświaty i kultury;

-    rolnictwa;

-    przemysłu i handlu;

-    pracy i opieki społecznej;

-    komunikacji;

-    poczt i telegrafów;

-    likwidacji skutków wojny;

-    odbudowy i robót publicznych;

-    prasy i informacji.

Departamenty miały gromadzić materiały potrzebne Delegatom Rządu do podjęcia decyzji. Przygotowywać personel do objęcia urzędów w momencie wyzwolenia. Kierowały tymczasową administracją państwową i opracowywały projekty ustaw z myślą o wydaniu ich po zakończeniu okupacji.

Wbrew trudnej sytuacji departamenty prowadziły bardzo aktywną działalność.

Departament oświaty i kultury kierował tajnym nauczaniem, departament sprawiedliwości powołał specjalne sady karne. Powstała też policja, czyli Państwowy Korpus Bezpieczeństwa.

Warto tu wspomnieć, że podziemny wymiar sprawiedliwości był bardzo różnorodny. Sądownictwo specjalne Polski Podziemnej uznane było za legalne i wyrokowało w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.

Jesienią 1939 roku zorganizowano wojskowy wymiar sprawiedliwości, a 16 kwietnia 1940 roku uchwała Komitetu Rady Ministrów dla Spraw Kraju zalegalizowała sądy kapturowe. Sądy te prowadziły rozprawy tajne i ich wyrokiem mogło być tylko skazanie na śmierć lub uniewinnienie. Skazywały za szpiegostwo, zdradę, prowokację, denuncjację, prześladov\ania i krzywdzenie ludności polskiej.

W grudniu 1942 roku dekret Rządu RP w Londynie obok Wojskowych Sądów Specjalnych ustanowił Cywilne Sady Specjalne. Często karały one za prześladowanie Żydów.

Obok nich powstały Komisje Sądzące Walki Podziemnej. Komisje te piętnowały osoby naruszające „Kodeks moralności obywatelskiej”.Mogły jako karę stosować nagany, konfiskatę, a nawet wykluczanie ze społeczności polskiej i kary cielesne.

Warto zatrzymać się na chwilę przy tym kodeksie, nazywanym przykazaniami walki cywilnej. Składał sie on z dziesięciu punktów:

1.    Polska walczy z wrogiem nie tylko poza granicami Kraju, ale na swoich obecnie okupowanych ziemiach.

2.    Do chwili rozpoczęcia rozprawy zbrojnej - wyrazem wojny na ziemiach polskich jest walka cywilna.

3.    Udział w walce cywilnej jest obowiązkiem każdego obywatela polskiego.

4.    Podstawowym nakazem I obowiązkiem jest poszanowanie prawowitych władz polskich na emigracji oraz posłuch wobec zarządzeń czynników miarodajnych w Kraju.

5.    Nakazem walki cywilnej w stosunku do okupanta jest bojkot jego zarządzeń i wezwań, utrudnianie mu wszelkiej akcji - w granicach nakreślonych mu przez kierownictwo życia polskiego, oraz absolutny bojkot w stosunkach handlowych, kulturalnych i towarzyskich.

6.    Obowiązuje konieczność solidarności społeczeństwa, wspieranie bliźniego Polaka wszędzie, gdzie grozi mu zguba lub nędza.

2