70913

Proces szesnastu - pokazowy proces polityczny przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, przeprowadzony w dniach 18-21.06.1945 r. w Moskwie. Opierał się jedynie na przepisach umowy pomiędzy PKWN a rządem ZSRR o pasie przyfrontowym i ochronie tyłów frontu oraz zaakceptowanej przez Rząd Tymczasowy uchwały o pasie przyfrontowym. Aresztowania dokonano pod koniec marca 1945, po przyjęciu przez Okulickiego zaproszenia od „generała Iwanowa”. Przywódcom PP zarzucono spisek antyradziecki, akty terroru, dywersję, szpiegostwo, działanie na tyłach frontu, założenie organizacji „NIE”. O największe zbrodnie oskarżono głównie Komendanta Leopolda Okulickiego, delegata Jana Stanisława Jankowskiego i jego zastępców, Stanisław Jasiukowicza i Adama Bienia. Pozostałych 12 oskarżonych o świadome działanie na szkodę ZSRR i wbrew porozumieniom. Wyliczono, ilu dokładnie Rosjan zginęło przez działalność oskarżonych. Akt oskarżenia de facto stwierdzał, że władze polskie niezależne od Moskwy są nielegalne, a więc uznaniem, że przyszła Polska ma być krajem zależnym od ZSRR. „Szesnastu” oskarżono także o kolaborację z Niemcami. W charakterze świadków na niekorzyść oskarżonych zeznawali złamani torturami pojmani wcześniej żołnierze AK i „NIE”, recytujący wyuczone wcześniej formułki o sabotażu, dywersji, kolaboracji, etc. Sowieccy obrońcy z urzędu przyznawali się w imieniu swoich klientów do winy, zapowiadali skruchę i prosili o łagodny wymiar kary. Okulicki, Jankowski i Stypułkowski bronili się sami, ten ostatni w żadnym stopniu nie przyznał się do zarzutów, działacz obozu narodowego, jako jedyny w śledztwie nie przyznał się do niczego. W ostatniej mowie odrzucił wszelkie oskarżenia i żądał uniewinnienia. 21 czerwca następujące wyroki: Leopold Okulicki -10 lat, prawdopodobnie zamordowany w Wigilię '46, Jankowski - 8 lat, zmarł w więzieniu w ’53, Bień - 5 lat, Jasiukowicz - 5 lat, zmarł w więzieniu, Kazimierz Pużak - 1,5 roku, Kazimierz Bagiński - rok, Aleksander Zwierzyński - 8 miesięcy, Eugeniusz Czarnowski - 6 miesięcy, Józef Chaciński - 4 miesiące, Stanisław Mierzwa - 4 miesiące, Zbigniew Stypułkowski - 4 miesiące, Franciszek Urbański - 4 miesiące, Stanisław Michałowski -uniewinniony, Kazimierz Kobylański - uniewinniony, Józef Stemler -uniewinniony, Antoni Pajdak - skazany w innym tajnym procesie w listopadzie 1945 na 5 lat.

Proces miał zdyskredytować legalne władze RP w społeczeństwie i światowej opinii publicznej. Za granicą wyrok przyjęto ze spokojem i „zrozumieniem”.

Polityka gospodarcza PRI.-u w ciasach stalinowskich - gospodarka planowana według dwóch koncepcji - planu 3-letniego i 6-letniego. Plan 3-letni, realizowany w latach 1947-1949, stworzony przez Centralny Urząd Planowania (kierownictwo: Czesław Bobrowski), to jedyny plan zrealizowany w czasach PRL-u. Jego założenia: równoprawność sektorów prywatnego, spółdzielczego i państwowego, wzrost udziału przemysłu i usług w ogólnej produkcji, rozwój handlu zagranicznego, wzrost produkcji podstawowych artykułów przemysłu konsumpcyjnego. W 1947 z inicjatywy Hilarego Minca proklamowano tzw. „bitwę o handel”, zmierzającą do likwidacji prywatnego kupiectwa przez nacisk administracyjny i fiskalny, a także akcje milicyjne. Planu 6-leniego został przyjęty przez Sejm Ustawodawczy 21.07.1950, był wielokrotnie modyfikowany, zrealizowany tylko częściowo. Założenia: zwiększenie inwestycji i polityka intensywnej industrializacji kraju na wzór radziecki, w tym przede wszystkim rozwój przemysłu ciężkiego i metalowego ( zbudowano m.in. kombinat metalurgiczny w Nowej Hucie). Aby uniknąć przewidywanych w związku z jego realizacją napięć, w 1950 przeprowadzono reformę walutową -wymieniano 1 złoty nowy za 100 starych Równocześnie płace, ceny i wkłady w bankach przeliczano w stosunku 100:3.

Pakt lanckoroński - porozumienie partii centrowych i prawicowych: PSL "Piast", ZLN i Chrześcijańskiej Demokracji, zawarte 17.05.1923 w Warszawie w mieszkaniu jednego z przywódców ZLN Juliana Zdanowskiego (nazwa paktu błędna - pochodzi od tego, iż negocjowano go w posiadłości senatora Ludwika Hammerlinga, reprezentującego okręg wyborczy Lanckorony), powstaje w sprawie utworzenia większości sejmowej przez partie-sygnatariuszy paktu. Podpisy na pakcie złożyli Głąbiński, Witos i Korfanty. Ustalenia to: akcentowanie niebezpieczeństwa niemieckiego i konieczności uregulowania stosunków z Czechosłowacją, chęć pozyskania rynków