6304

-2-

wykazuje, że przesłanek przyjętych przez przeciwnika wnioskować można w sposób poprawny właśnie to, na co przeciwnik nie chce się zgodzić, ten stosuje argumentum ad hominem. Innym argumentem jest argumentum od personom. Jest to argument nie dopuszczalny wśród ludzi kulturalnych, ponieważ polega on na lżeniu przeciwnika, by słuchaczom wmówić, że przeciwnik jest głupim i podłym człowiekiem, to jego twierdzenia są fałszywe. Źle też świadczy o dyskutancie, gdy w swoim przemówieniu ucieka się do demagogii, do argumentów nie rzeczowych, ale rozbudzających podniecenie uczuciowe u słuchaczy, nie znających się na rzeczy, by w ten sposób odwrócić uwagę od spraw istotnych -argumentum ad populum. Podobnym środkiem jest argumentum od vanitatem, czyli pochlebstwo. Argumentum ad ignorantiam dyskutant stosuje wtedy, gdy twierdzi, że założenia jego przeciwnika są słuszne, choć mają inne, niż to sądzi przeciwnik, następstwa, podczas gdy ów ktoś zdaje sobie dobrze sprawę z tego, iż są to założenia błędne, a tylko dla tego godzi się je uznać za prawdziwe, by dla swoich celów wykorzystać nieświadomość swojej strony.

Jednak nie wszyscy uczeni i myśliciele starożytni potrafili udowodnić swoje teorie. Tales uczony, mędrzec, podróżnik, obliczał nie umiejąc uzasadnić swoicli obliczeń i przepowiadał zjawiska nie znając ich przyczyn. Jeszcze przed pierwszym matematykiem wiedział każdy kto budował sobie szałas na dwóch równych kijach że są one są tak samo nachylone, ale tego, co wiedział, nie umiał sformułować pojęciowo w formie twierdzenia o równoramiennych trójkątach, a tym bardziej nie umiał udowodnić tego twierdzenia.

Spory z jakimi spotykamy się w dyskusjach na różne tematy często polegają z jednej strony na sporach o twierdzeniach, z drugiej strony - na sporach oceny. Ze względu na to, że inaczej argumentować należy, chcąc wywołać u rozmówcy rzetelnie uzasadnione przeświadczenie, iż nasza teza jest prawidłowa, a inaczej chcąc nakłonić kogoś do naszego sporu oceniania pewnych zjawisk, podstawą sporu jest wyjaśnienie czy przyczyną sporu jest różnica przeświadczeń czy różnica ocen.

Umiejętność argumentowania ma obecnie duże znaczenie polityczne, wobec pojawienia się środków technicznych szybkiego i masowego oddziaływania na poglądy członków społeczeństwa. W wyniku tego w społeczeństwach cywilizowanych praktycznie każdy człowiek w każdej sytuacji spotyka się z argumentacją wykazującą trafność poglądów wyznawanych przez grupy społeczne rozporządzające radiem, prasą, telewizją, czy produkcją filmów. Poza oddziaływaniem wychowawczym i propagandom określonym poglądów politycznych różnych ugrupowań, umiejętność argumentowania ma duże znaczenie ekonomiczne, np. w dziedzinie reklamy czy handlu. Celowość zakupu „kota w worku” poparta trafnymi, odpowiednimi argumentami nie budzi najmniejszych zastrzeżeń. Argumentacja ma wielkie znaczenie w pracy prawnika, lekarza, nauczyciela. Argumentujemy każdą powziętą przez nas decyzję i w koło słyszymy lawinę zasypujących nas z każdej strony argumentów innych; polityków, kierowników, kolegów i koleżanek. Towarzyszy nam ono w każdej sytuacji. Nasze życie pełne jest skomplikowanych wyborów, głośno wypowiadanych sądów i opinii. Posługujemy się językiem, dźwiękiem, obrazem, w wyrażeniu naszych myśli i uczuć. Tych samych dróg komunikacji między ludzkiej używamy w argumentacji. Tylko czasem w dowodzeniu zawieramy zbyt dużo gniewu, złości i agresji.