6374

instrumentalne , musi przystosować się do zmieniającej się rzeczywistości. Nieustannie staje też przed nowymi zadaniami typu: praca , doskonalenie zawodowe , małżeństwo, rodzicielstwo, awanse i in. Nie jest w stanie przygotować się do nich w okresie młodości . Raz uzyskane wykształcenie szkolne nie wystarcza. Konieczne jest kontynuowanie nauki przez całe życie. Pojęcie dorosłości jest nierozerwalnie sprzęgnięte z pojęciem uczenia się. Osiągnięcie określonych poziomów dorosłości wymaga uczenia się , zdobywania wiedzy i umiejętności myślenia.

POTRZEBY I MOŻLIWOŚCI EDUKACJI DOROSŁYCH

W. Szewczuk podzielił życie człowieka dorosłego na cztery fazy: fazę stabilizacji planu życiowego

fazę progresywnej ekspansji (człowiek jest zdolny do najwyższej produktywności ) fazę regresywnej ekspansji (aktywność stopniowo maleje) fazę starości

Przez cały ten czas człowiek jest zdolny do uczenia się. Tak sądzili już J.A. Komeński, Sz. Marycjusz z Pilzna, J.A. Condorcet, R. Owen, K. Marks i F. Engels. Jednak na przełomie XIX i XX w. Ta prawda została zakwestionowana przez W. Jamesa. Twierdził, że zdolność do uczenia się spada po 20 roku życia. Na szczęście nie podzielał tego poglądu E. Thomdike. Dowiódł, że ludzie dorośli w wieku 25-45 lat mogą skutecznie uczyć się , a osiągane przez nich wyniki często przewyższają sukcesy w tym zakresie młodzieży 14-18 letniej. Jedynie prędkość uczenia się w tym wieku zmniejsza się nieznacznie , ale jest kompensowana przez inne pozytywne właściwości człowieka dorosłego.

Uczenie się dorosłych jest uwarunkowane różnymi czynnikami. Sam wiek ma niewielkie znaczenie. Ważniejszy jest całokształt uprzedniego doświadczenia (treści i formy uczenia się, ciągłość nasilenie i długotrwałość tego procesu). Dłuższa przerwa w edukacji może przysporzyć wielu trudności. Na niekorzyść wpływa również brak wolnego czasu, przeciążenie obowiązkami zawodowymi, rodzinnymi lub społecznymi, powodującymi przemęczenie. W starszym wieku mogą pojawić się też pewne objawy niekorzystne dla procesu uczenie się - pogarszający się słuch i wzrok , mniejsza sprawność sensomotoryczna. Są to zjawiska powszechne , jednak mogą być przezwyciężane , nie ograniczają więc w sposób znaczący możliwości uczenia się.

Uczeń dorosły ma duże możliwości poznawcze. Spostrzeganie przez niego jest pełniejsze i bardziej wierne niż u dzieci. (Zakres postrzegania sięga optimum około 30 - 35 r. ż. i utrzymuje się na wysokim poziomie do wieku podeszłego). Dorosłych cechuje większa stałość, pojemność i przerzutność uwagi oraz jej dowolny charakter. Są oni w większym stopniu zdolni do myślenia abstrakcyjnego.

Z badań psychologów rozwojowych wynika , że uwaga zmienia się wraz z wiekiem. (Dziecko- uwaga mimowolna - trwa tylko przez chwilę. W miarę upływu życia pojawia się uwaga dowolna - człowiek dorosły potrafi się dłużej skoncentrować). Efektywność edukacji uzależniona jest od zainteresowań , potrzeb, motywacji i wyobraźni. U dzieci występuje wyobraźnia bujna. U dorosłych - wyobraźnia wyobrażeniowa , jest bliższa rzeczywistości. Wyobraźnia bujna przeszkadza edukacji. Jakość myślenia nie jest stabilna. Myślenie u dzieci jest konkretno - obrazowe. Myślenie człowieka dorosłego jest abstrakcyjne . Ma większe