6569

W pedagogicznych badaniach naukowych wyróżnić można empirycznie, prakseologiczne i hermeneutyczne orientacje badawcze. Nietrudno zauważyć, że orientacje empiryczne mają archimedesowsko - eukliesowską proweniencją. Z kolei źródeł prakseologicznych orientacji, z uwagi na przyczyną celową i sprawczą, można doszukiwać sią w tradycji badań hermeneutycznych. Natomiast tradycją pitagorejsko - platońską ma swoje głąbokie rozwiązanie w założeniach pierwotnej struktury bytowej, która w postaci swoistej metafizyki    szczegółowej jest obecna    w metodologii badań

pedagogicznych. Orientacje metodologiczne pozostają w silnym związku ze strukturami procesu badawczego oraz gatunkami tworzonej wiedzy.

Metodologia badań naukowych jest swoistym powiązaniem sądów, (czyli naszych myśli) z faktami (danymi i zadanymi) za pomocą jązyka (deskrypcyjnego i predeskrypcyjnego). Można też powiedzieć, że metodologia jest osobistym studiowaniem jązyka współczesnych nauk - w tym także nauk pedagogicznych. Dokładnie chodzi tu o takie „ułożenie" czynności badawczych, które umożliwią nam odkrycie interesujących nas związków miądzy naszymi sądami o faktach a faktami danymi i zadanymi za pomocą jązyka. To swoiste zorganizowanie czynności badawczych nie jest dziełem przypadku, zależy od naszych założeń - zwykle jest nim wzorzec racjonalności, czyli paradygmat naukowy. Paradygmat naukowy pojmowany w sensie epistemologicznym wskazuje na orientację metodologiczną. Z kolei z założeń orientacji metodologicznej wynikają konsekwencje dla struktury procesu badawczego, przedmiotu i metody badań oraz gatunku tworzonej wiedzy.

Struktura procesu badawczego w naukach pedagogicznych to następstwo czynności badawczych wynikające z założeń przyjętych w kolejnych etapach rozwoju refleksji pedagogicznej. Z etapami tymi związane jest przyjęcie założeń fundamentalnych, antyfundamentalnych lub odwołanie się do tej zasady ambiwalencji zrównoważonej i zasady asymetrii uspójnienia. Tego typu założenia konstytuują świadomość metodologiczną badacza i wyznaczają też pozostałe kryteria doboru struktury procesu badawczego.

Wśród tych kryteriów można wyróżnić:

-    cel badań

-    stan rozwoju danej subdyscypliny, w której prowadzone są badania oraz możliwości prowadzenia badań i tworzenia danego typu wiedzy.

W związku z tym przyjmujemy, że liczba, kolejność i treść czynności badawczych jest uzależniona od:

1.    świadomości metodologicznej badacza

2.    celu badań

3.    stanu rozwoju danej subdyscypliny pedagogicznej

4.    możliwości badawczych.

Świadomość metodologiczna to zdawanie sobie sprawy z założeń badawczych i wynikających z nich konsekwencji dla struktury procesu

2