6700

Rozdział 1

OGÓLNE POJĘCIE NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH

Niepowodzenie szkolnej jest to proces pojawiania się i utrwalania rozbieżności między celami edukacji a osiągnięciami szkolnymi uczniów oraz kształtowania się negatywnego stosunku młodzieży wobec wymagań szkoły¹, które są zgodne z celami edukacji uznawanymi w społeczeństwie oraz programami nauczania, które obowiązują.

Niepowodzeniem w uczeniu się jest rozbieżność ocen między wysiłkiem ucznia wkładanym w uczenie się (samoocena) a jego sukcesami szkolnymi ocenianymi przez nauczyciela^{2 3 4}. Pojęcie niepowodzenia definiowane jest również jako stan w jakim znalazło się dziecko na skutek niespełnienia wymagań szkoły¹.

Niepowodzenia to proces trwający dłużej lub krócej, proces zaczynający się w momencie dla nikogo nie znanym, ale na pewno przełomowym w życiu dziecka*.

Niepowodzenia szkolne mogą być jawne lub ukryte⁵. Niepowodzenia ukryte mają miejsce, gdy szkoła nie dostrzega braków w wiadomościach i umiejętnościach uczniów, pomimo, że braki te istnieją. Nie wykryte w porę i nie zlikwidowane niepowodzenia ukryte prowadzą do niepowodzeń jawnych, które szkoła dostrzega w postaci braków w opanowywanej przez ucznia wiedzy. Wyniki pracy oceniane są jako niedostateczne zazwyczaj, gdy wykryte braki mają charakter względnie trwały i są przejawem opóźnienia danego ucznia w nauce. Wczesne wykrycie opóźnienia umożliwia jego usunięcie i nie musi prowadzić do drugo- lub wieloroczności.

Drugo- i wieloroczność często prowadzi do odsiewu szkolnego, czyli do przerwania przez ucznia nauki w szkole przed jej ukończeniem. Odsiew prowadzi do wzrostu liczy osób o niepełnym wykształceniu.

Drugoroczność wywiera negatywny wpływ na uczniów, gdyż zniechęca ich do nauki, kształtuje niekorzystny stosunek do otoczenia, wywołuje kompleksy, prowadzi również do zahamowania prawidłowego rozwoju umysłowego.

Rozdział 2

FAZY NIEPOWODZEŃ SZKONYCH

1.    Pierwsze symptomy niezadowolenia ze szkoły

-    są wynikiem tego, że dziecko nie rozumie czegoś na lekcji, nie może nadążyć za jej tokiem

-    pojawia się brak zainteresowania na lekcjach i w konsekwencji brak chęci do nauki

-    pojawiają się pierwsze negatywne formy ustosunkowania się dziecka do szkoły

2.    Zaawansowane braki w wiadomościach, chociaż dziecko nadal może uchodzić za dobrego ucznia

-    braków jest tak dużo, że dziecko nie nadąża za tokiem nauki szkolnej

-    pojawia się odpisywanie zadań domowych (czasem szkolnych)

3.    Występowanie ocen niedostatecznych

4.    Ostatnia faza to drugoroczność, czyli oficjalne stwierdzenie niepowodzenia w nauce

-    pozostawienie ucznia w tej samej klasie jest początkiem jego wykolejenia się, wyraźne zwichnięcie równowagi życiowej dziecka⁶

2

1

   W. Okai „Nowy słownik pedagogiczny". Żak, Warszawa 19%, s. 190

2

   B. Łuczak „niepowodzenia w nauce”. G&P. Poznali 2000, s.8

3

J. Konopnicki „Powodzenia i niepowodzenia szkolne” . PZWS. Warszawa 1966, s.14

4

' J. Konopnicki „Powodzenia i niepowodzenia szkolne" , PZWS, Warszawa 1966, s.16

5

W. Okai „Zarys dydaktyki ogólnej", PZWS. Warszawa 1963, s.222-223

6

J. Konopnicki „Powodzenia i niepowodzenia szkolne” . PZWS, Warszawa 1966, s. 18-20