6764

społecznego".¹ Wg Spencera jedyną prawdziwą metodą wychowania umysłowego jest zastosowanie systemu naturalnego, polegającego na przechodzeniu od rzeczy i pojęć pojedynczych do złożonych, od nie oznaczonych do oznaczonych, od konkretnych do oderwanych. Przy analizowaniu teorii pedagogicznej Specera należy wspomnieć o jej indywidualizmie, która domaga się bezwzględnego uszanowania natury dziecka. Przedstawicielami tego kierunku są również E. Key, G. S. Hall, F.E. Bolton, J. Kretzschmar, T. P. Nunn.^{2 3}

Pragmatyzm pedagogiczny - kolejny kierunek w pedagogice naturalistyczno -liberalnej, któiy każde pojęcie ocenia według jego praktycznej użyteczności.

Jednymi z reprezentantów tego kierunku są W. James, E. Claparede. Według Williama James’a proces wychowania przebiega w trzech okresach, niejako zgodnie z trzema fazami rozwoju dziecka. W fazie pierwszej dziecko wyzwala swoje popędy i nabywa w związku z tym coraz to nowe doświadczenia, w fazie drugiej uczy się dokładniej poznawać świat, zapoznaje się z pojęciami i wyobrażeniami i z wolna tworzy sobie system zasobów umysłowych; w fazie trzeciej ustala sposób swego postępowania i życia moralnego przez wyćwiczenie w sobie uwagi dowolnej.

Edouard Claparede natomiast, jako jeden z niewielu psychologów starał się swoimi pracami badawczymi objąć problematykę zastosowań psychologii w praktyce pedagogicznej. Teorię, którą stworzył nazwał wychowaniem funkcjonalnym i przedstawił w pracy pod takim samym tytułem, według tej teorii życie psychiczne jest narzędziem, konformizm społeczny to cel wychowania funkcjonalnego.

W. G Bagley, E. L. Thomdike, J. B. Watson, W. McDougall, J. B. Saxby, P. Bovet. to przedstawiciele psychobehawioryzmu pedagogicznego, koncepcji, która zakładała, że cliarakter jednostki jest wytworem sił wrodzonych i otoczenia, a znajomość wszelkich instynktów dziecka jest niezbędnym warunkiem wszelkiej celowej pracy wychowawczej.⁴

Kierunek terapeutyczny to również odłam pedagogiki naturalistyczno - liberalnej. Głównym jego przedstawicielem jest Zygmunt Freud. Psychoanaliza Freuda - polegająca na analizie niekontrolowanych wytworów psychicznych człowieka, jego przeżyć i pragnień stłumionych i osadzonych w podświadomości, których najważniejsze źródło upatrywał autor w popędzie seksualnym; usiłowała uwolnić jednostkę od przykrych przeżyć i zaburzeń przez uświadomienie jej pochodzenia i istoty własnych konfliktów wewnętrznych, a następnie zlikwidować ich metodą sublimacji.

Psychoanaliza dała początek pedagogice seksualnej. Przedstawiciel tego kierunku Albert Dtyjski twierdził, iż od ewolucji osobowości zależy w jakim kierunku podąży seksualizm jednostki.

Koncepcja wychowawcza psychologii indywidualnej Alfreda Adlera sprowadzała się do metody równoważenia w człowieku poczucia niższości i dążenia do przewagi i mocy poprzez rozwijanie uczuć społecznych".

Psycliagogika, albo psychoterapeutyczna teoria wychowania to kierunek, który stara się pogodzić i wysnuć wnioski z psychoanalizy i psychologii indywidualnej.

Odmienną koncepcję do freudowskiej interpretacji psychiki ludzkiej przedstawili m.in. Erich Fromm.

Zdaniem E. Fromma natura ludzka jest wytworem historii i kultury, zaś podstawowymi zjawiskami psychiki są potrzeby społeczne człowieka, takie jak: miłość, czułość i współżycie. Człowiek nie jest istotą samowystarczalną, która jedynie wtórnie jest zmuszona liczyć się z innymi.

2

1

   Herbert Spencer. O wychowaniu umysłowym, moralnym i fizycznym, Warszawa. 1880r. Cyt. za Ludwik Chmaj. opcit.

2

   Ludwik Chmaj. op.cit.

3

   Ludwik Gimaj, op.cit.

4

   Ibidem