6826

była stawiana na forum klasy za wzór. Raczej nigdy się nie zdarzało, by zawiodła któregokolwiek z naszych nauczycieli brakiem przygotowania czy wiedzy.

Reakcja klasy na pochwały koleżanki ze strony wychowawczyni była w większości przypadków negatywna. To znaczy, koleżanki i koledzy wywierali na Małgosi presję w formie dokuczania. Przezywali ją „kujonem”, „dzięciołem”, „odludkiem”, „lizusem”. Ponadto niejednokrotnie grozili jej, że na przykład, jeśli znów odpowie z języka polskiego na ocenę bardzo dobrą, albo otrzyma ocenę celującą ze sprawdzianu, to jej „dołożą” po lekcjach.

Z opisanej powyżej sytuacji można wysunąć wniosek, iż błąd został popełniony przez naszą wychowawczynię, która chwaliła Małgosię nie w odosobnieniu, lecz na forum klasy. W wyniku takiego zachowania nauczycielki, moja koleżanka wprawiona została w zakłopotanie, gdyż stawianie jej za wzór wobec całej klasy, wyzwoliło w jej uczuciach rodzaj buntu i zazdrość. Zawsze padało pytanie typu: „A dlaczego Małgosia jest delegowana...?” albo „Dlaczego ja dostałam trojkę z plusem, a Małgosia piątkę? A wcale gorzej nie odpowiadałam!”. Niektórzy nawet uważali, że to jest niesprawiedliwe, że Małgosia otrzymywała zawsze lepsze oceny.

Jaki był tego rezultat? Prawdopodobnie, Małgosia przed dalszym ciągiem presji, jaką wywierało na nią najbliższe koleżeńskie otoczenie, przestała się uczyć. Czasami dochodziło do tego, że specjalnie udzielała błędnych odpowiedzi na pytania postawione przez danego nauczyciela. Ponadto stała się wulgarna i zaczęła się zadawać z „nieciekawym” towarzystwem, pozbawionym wyższych ambicji. Wszystko robiła na przekór. Nawet będąc jej bliską koleżanką nie byłam w stanie jej wytłumaczyć, że to nie w taki sposób powinna postępować. Czasami to jej naprawdę nie poznawałam. Bardzo żałowałam, że straciłam tę „wcześniejszą”, bo jakże inna Małgosię od tej zbuntowanej, wulgarnej i „opuszczonej” w nauce dziewczyny.

Na miejscu naszej wychowawczyni, której zabrakło umiejętności naprawy błędu, który popełniała kilka razy w tygodniu, chwaliłabym Małgosię, lecz jedynie indywidualnie. Oczywiście, można (a nieraz nawet należy) ucznia pochwalić na forum klasy, ale nie powinno się tego robić nagminnie. Na podstawie wyżej opisanego przykładu łatwo zauważyć, że gdy sukces ucznia na każdym kroku jest eksponowany wobec reszty klasy, powoduje to spadek motywacji chwalonego ucznia do dalszego działania. Wówczas otoczenie klasowe może stać się dla niego wielkim zagrożeniem. Jeżeli do tego dojdzie, nauczyciel, który zaobserwował tego typu zjawisko, powinien zasygnalizować o tym dyrekcji szkoły, by zapobiec dalszemu przykremu dla zdolnego ucznia biegowi zdarzeń.

Według K. Sośnickiego sytuacje wychowawcze to „warunki powodujące zmiany w rozwoju fizycznym i psycliicznym jednostki”. Autor tez rozumie wychowanie w szerszym pojęciu, dlatego tez zwraca uwagę na złożoność sytuacji wychowawczych które mają zróżnicowane pochodzenie i mogą wywoływać różny przebieg procesu wychowania oraz różne jego skutki. Wyróżnia także rodzaje sytuacji wychowawczych, a są ta

1.    Sytuacje dobierane planowo i przeprowadzane systematycznie, stosowane są w wychowaniu świadomym(formalnym), tworzone są przez wychowawcę osobowego.

2.    Sytuacje tworzone przez wychowawcę osobowego z intencją wychowania, ale nie wykorzystywane przez niego osobiście.

3.    Sytuacje powstające przez pośrednie działania wychowawcy, działanie to ma jednak inne cele niż wychowanie.

4.    Sytuacje wewnętrzne, leżące w wychowanku, w jego samorzutnym rozwoju

W procesach wychowawczych sytuacje te występują najczęściej łącznie. Powoduje to, że proces wychowania jest złożony, a rezultaty są trudne do przewidzenia. Jakiś typ sytuacji może zdominować, a wtedy można mówić o wychowaniu poprzez działalność ludzką (wychowanie świadome) lub wychowaniu przez sytuacje życiowe (wychowanie nieświadome).

Podobne stanowisko zajmuje S. Kunowski, który wśród sytuacji wyróżnia: pedagogiczne, społeczne, kulturowe oraz właśnie życiowe, inaczej losowo-bytowe, a więc takie, które tworzą wychowanie przez życie. S. Kunowski uważa, że rozwój wychowanka odbywa się pod wpływem