9111

wartościami i możliwościami, które otworzyła przed nim cywilizacja współczesna. Mówiąc o wzorcu osobowym nauczyciela nie sposób pominąć jego osobowości, na którą składają się zintegrowane składniki- właściwości: światopogląd, zainteresowania, motywacje, zdolności, inteligencja, mechanizmy temperamentalne, charakterologiczne i samoregulujące. Zatem współczesna szkoła wymaga od nauczyciela osobowości bogatej, wszechstronnie rozwiniętej, twórczej, bowiem tylko taka osobowość może mieć pozytywny wpływ na ucznia. W procesie dydaktyczno-wychowawczym wzór osoby odgrywa wielką rolę, ma siłę przyciągającą i motywacyjną. Jeżeli wzorzec nauczyciela będzie twórczy, konstruktywny, uwzględniający najwyższą wartość, jaką jest dobro dziecka, a przy tym będzie wyraziście i jasno sprecyzowany, to wówczas droga, prowadząca ku realizacji tej wartości będzie łatwiejsza (Cz.Banach, 1995).

Postęp naukowo-techniczny, gospodarczy i kulturalny domaga się coraz liczniejszych i na coraz lepszym i wyższym poziomie wykształconych nauczycieli. Nowe spojrzenie na sytuację dziecka, uznania jego praw, dostosowywanie pracy dydaktycznej i wychowawczej do jego możliwości, wymaga przede wszystkim nauczyciela wykształconego psychologicznie i pedagogicznie, który chce i potrafi korzystać z postępów tej wiedzy. S.Kawula (1992, s.14) pisze, że być dobrym nauczycielem znaczy: „współpracować ze środowiskiem uczniów i na rzecz tego środowiska, wyrabiać korzystne motywy kształcenia i samowychowania uczniów, zaszczepiać taki system wartości, aby mógł zachodzić właściwy układ (...) wychowanków z otaczającym go światem, pomagać wychowankom w rozwiązywaniu ich spraw życiowych, a nawet osobistych, realizować w praktyce zasadę partnerstwa”.

Przedszkole i szkoła są szczególnym miejscem twórczego działania, stwarzają wiele sytuacji zmiennych i dynamicznych, których rozwiązywanie wymaga przyjęcia przez nauczyciela twórczej postawy, czyli takiej, która skłania do ciągłego niepokoju w celu poszukiwania nowych i lepszych rozwiązań. Tendencja do rozszerzania roli zawodowej nauczyciela wyraża się hasłem „bycia twórczym”. „ Bycie twórczym jest wymagane od każdego nowoczesnego nauczyciela, jest jego powinnością, jako profesjonalisty, jest jego obowiązkiem jako oświeconego i postępowego praktyka" (B. Żechowska,1996, s.59).

Wymaga się od nauczyciela przestawienia się z rutynowego „przerabiania" materiału na twórcze, elastyczne podejście, świadome aktualnych potrzeb i możliwości konkretnych osób oraz grup. Dlatego też twórczość pedagogiczna powinna stać się integralną częścią jego pracy, a jej rezultatem będą wytwory, czyli zmiany w treściach, formach, metodach, środkach i innych sferach działalności, wytwory te - jeśli są korzystne - nazywamy innowacjami, zaś nauczyciela, który tworzy i upowszechnia innowacje nazwiemy innowatorem. Nauczyciel innowator to ten, który przejawia skłonności twórcze, projektuje zmiany i wprowadza je w życie w bliższym i dalszym otoczeniu. Zachowania nauczyciela innowatora to przede wszystkim celowe, świadome i dowolne „działania wykraczające poza schemat i rutynę szkolną, charakteryzujące się indywidualnym