9736

Rozdział iii - Podstawowe elementy procesu badawczego

PBQBLEMI_BADAVyCZE

Problem badawczy - bodziec intelektualny wywołujący reakcję postaci badań naukowych.

Jednostki analizy - badacz rozważając jednostki analizy musi określić jakie są podstawowe elementy badanego zjawiska. Jednostka analizy warunkuje wybór planu badawczego, metod zbierania danych oraz metod analizy danych.

Błąd ekologizmu - wyprowadzenie wniosków o jednostkach bezpośrednio z wyników otrzymanych dla grup, społeczeństw czy narodów.

Błąd indywidualizmu - wyprowadzenie wnioskowo grupach, społeczeństwach czy narodach bezpośrednio z danych dotyczących zachowań jednostek.

ZMIENNE

Zmienna - właściwość empiryczna mająca dwie lub więcej wartości. Innymi słowy, jeżeli badana przez nas właściwość może

przybierać różne wartości, to możemy ją potraktować jako zmienną.

np. .oczekiwania* - można im przypisać co najmniej dwie wartości: wysokie i niskie

Zmienna, która ma tylko dwie wartości nazywana jest zmienną dychotomiczną.

Zmienna zależna - zmienna, która badacz chce wyjaśnić

Zmienna niezależna - zmienna, za pomocą której badacz chciałby wyjaśnić zmiany wartości zmiennej zależnej. Jest ona zakładaną przyczyną zmian wartości zmiennej zależnej.

Zmienna kontrolna - zmienna używana przez badaczy do sprawdzania możliwości, że związek pomiędzy zmienną zależną i niezależną jest związkiem pozornym. Innymi słowy, może zostać wyjaśniony jedynie przy obecności innej zmiennej.

ZWIĄZKI

Związek pozorny - taki, który można wyjaśnić za pomocą zmiennych innych niż uwzględnione w hipotezie badawczej.

Zmienna ciągła - występuje gdy wartość może przybierać dowolne wartości w danych granicach - określonego przedziału liczbowego. Nie ma a priori określonej swojej najmniejszej jednostki, np. długość

Zmienna dyskretna - ma swoją minimalną jednostkę np. dzieci w rodzinie

Związek - w badaniach naukowych to zawsze związek pomiędzy dwoma zjawiskami.

Współzmłenność - jest związkiem pomiędzy czy więcej zmiennymi, tym samym zakłada, że wartości jednej zmiennej będą się zmieniać wraz ze zmianami wartości innych zmiennych.

Rodzaje związków:

1.    Związek dodatni - oznacza, że wraz ze wzrostem wartości jednej zmiennej rosną także wartości drugiej.

2.    Związek ujemny • oznacza natomiast, że wraz ze wzrostem wartości jednej zmiennej wartości drugiej maleją. Wysokie wartości jednej zmiennej są powiązane z niskimi wartościami drugiej.

3.    Siła związku - zakres, w jakim zmienne współzmieniają się dodatnio lub ujemnie. Największą możliwą siłę związku nazywamy związkiem doskonałym

HIPOTEZY

Hipoteza - proponowana przez nas odpowiedź, jakiej można udzielić na pytanie badawcze. Jest ona wyrażana w postaci jasno określonego zwązku pomiędzy zmienną zależną i zmienną niezależną. Hipotezy można wyprowadzać dedukcyjnie z teorii, indukcyjnie na podstawie obserwacji czy intuicyjnie, albo łącząc elementy tych sposobów.

Cechy charakterystyczne hipotez badawczych:

1.    muszą być jasno sformułowane. Badacz musi zdefiniować pojęciowo i operacyjnie wszystkie zmienne.

2.    są konkretne. Badacz określa, jakie są oczekiwane związki pomiędzy zmiennymi w terminach kierunku (dodatni czy ujemny) i warunków, w jakich dany związek będzie zachodził.

3.    są sprawdzalne za pomocą dostępnych metod. Ocena hipotezy zależy od tego, czy istnieją odpowiednie metody pozwalające na jej przetestowanie.

4.    są pozbawione elementów wartościujących. Ponieważ badania w naukach społecznych dzieją się w społecznym otoczeniu, badacz musi być świadomy własnej stronniczości i starać się uczynić ją jawną.