100245

1. Pojęcie i rodzaje rzeczy.

Rzymianie nie definiowali pojęcia rzeczy, pojęcie res zarysowuje się bliżej poprzez podziały rzeczy. Najważniejsżymjznjch był podział na rzeczy materialne (res corporales) - takie, które można dotknąć - oraz przeciwstawne rzeczy niematerialne (res incorporales) - takie, których nie można dotknąć. Były one tworami abstrakcyjnymi, istniały w oparciu o istniejące praw^fo np. ususfructus, heredilas.

Kolejnym podziałem rzeczy był podział na:

res in patrimonio - dopuszczalne do obrotu gospodarczego res extra palrimonium - wyjęte z obrotu prawnego

Z kolei res in patrimonio dzieliły się na (podział ten zniósł Justynian):

res mancipi - rzeczy szczególnie wartościowe: grunty w Italii, niewolnicy, zwierzęta (woły. konie, osły. muły), a także służebności gruntów wiejskich, które należały do res incorporales res nec mancipi - wszystkie inne rzeczy: sprzęt domowy, pieniądze, słonie, wielbłądy

Natomiast res extra palrimonium dzieliły' się na:

res divini iuris - rzeczy wyjęte z majątku w^rg ..prawa boskiego” do których należały: res sacrae - rzeczy poświęcone kultowi religijnemu res religiosae - poświęcone kultowi zmarłych res sanctae - rzeczy oddane pod szczególną opiekę bogów res humani iuris - rzeczy wyjęte z majątku wg ..prawa ludzkiego” do których należały:

res omniunt conununes - służyły do powszedniego użytku np. powietrze, morze res publicae. res universiiaiis - należały do państwa lub innych osób prawnych, przeznaczone do publicznego użytku np. drogi, ulice

Do innych podziałów' rzeczy należy zaliczyć podział na: nieruchomości (res inunobilles) i ruchomości (res mobiles): rzeczy oznaczone wg cech indywidualnych (species) i rzeczy oznaczone wg przynależności do określonego gatunku (genus). Do genus należały rzeczy zamienne, które zazwyczaj bvłv rzeczami zużywalnymi.

Istniał również podział rzeczy na podzielne i niepodzielne - nie można ich było podzielić na części fizyczne bez uszczerbku dla ich istoty i wartości np. niewolnik: uprawnienia do rzeczy fizycznie niepodzielnych można było dzielić na tzw. części idealne określane w ułamkach.

Szczególną kategorię rzeczy stanowiły pożytki (frucius) - płody naturalne, pobierane w drodze normalnej eksploatacji gospodarczej rzeczy przynoszących pożytki.