1. Służebności gruntowe.
Służebności gruntowe wymagają do swego powstania dwóch gruntów, z których jeden jest wladnący (praedium domin as), a drugi służebny (praedium seniens).
Przy shiżebnościach gruntowych podmiotami prawa są. z jednej strony każdorazowy właściciel gruntu panującego, a z drugiej - każdorazowy właściciel gruntu służebnego. Z uwagi na swój stosunek do gruntu pierwszy z tych podmiotów miał prawro korzystać z gruntu służebnego w sposób ograniczony.
Ze względu na przeznaczenie gruntu Rzymianie dzielili związane z nimi serwituty na:
służebności gruntów wiejskich (semtutes praediorum rusticonm) - należały do res mami pi
• iler - prawo przechodu przez cudzy grunt
• actus - prawo przechodu i przepędzania zwierząt przez cudzy grunt
• via - prawo przechodu. pizepędzania zwierząt i przejazdu przez cudzy grunt
• aąuae duduś - prawo przeprowadzenia dopływu wody przez cudzy grunt
• aquae haustus - prawo czerpania wody z cudzego gruntu służebności gruntów miejskich (senitutes praediorum urbanorum)
• \evitus oneris ferendi - prawo oparcia się o istniejącą już ścianę sąsiada (oszczędność jednej ściany)
• senilus tigni immitendi - prawo wpuszczenia belki w budynek sąsiada
• senilus slUlicidi - „prawo okapu” (tzn. kierowania wody deszczowej na grunt sąsiada)
• senilus allius non tollendi - ograniczane budowy na swoim gruncie do określonej wysokości