100414

przewodnikiem po rzeczywistości społecznej. Sapir odrzuca pogląd o małym znaczeniu języka w procesach przystosowywania się do rzeczywistości. Uczestnicy kultury nie żyją wyłącznie w świecie „obiektywnym" oraz w świecie dających się zaobserwować działań społecznych. Ich doświadczenie jest zawsze zapośredniczone językowo — rzeczywistość społeczna jest uzależniona od językowych zwyczajów panujących w grupie. Języki zaś nigdy nie są do siebie tak podobne, by można je było uznać za reprezentujące tę samą rzeczywistość. Słynna formuła Saoira: „Światy, w których żyją różne społeczeństwa, są odrębnymi światami, nie zaś tym samym światem, tylko opatrzonym odmiennymi etykietkami".

W specyficznych kategoriach języka jest zawarty myślowy, konstrukcyjny schemat kultury. W strukturze języka można odczytać zbiór nie uświadamianych sądów o świecie; pewne cechy zewnętrznej rzeczywistości zostają uwypuklone, inne pominięte. Każda społeczność posiada własne charakterystyczne klasy pojęciowe, budowane dzięki kategoriom językowym, pozwalające porządkować doświadczenia.

Język to także zespół wzorów, które ukierunkowują nasze sposoby doświadczania świata przyrodniczego i społecznego. Wg Sapira wpływają one na nasze zachowania. Modelowanie zachowań w kulturze ma charakter pozaświadomościowy: jednostka nie zdaje sobie sprawy ze znaczenia, zasięgu i granic zachowania, które mimo to respektuje. Nieświadomość istnienia uwzorowania w najpełniejszy sposób objawia się ponownie w przypadku języka. Modelowanie zachowań werbalnych przejawia się w formach językowych, jak i w materiale, z którego jest on zbudowany (spółgłoski, samogłoski, zmiany akcentu, intonacja). Mówiący nie zdaje sobie z tego sprawy, ale zachowuje się tak, jakby doskonale je znał i przyjmował za oczywiste.

Nie wszystkie formy zachowań kulturowych uwidaczniają tak wyraźnie mechanizmy modelowania jak język, ale całość kultury jest przeniknięta wzorcami symbolicznymi. Reguły ważne dla języka, zwłaszcza gramatyczne, są istotne i wiążące dla badań innych dziedzin kultury — organizacji społecznej, religii, sztuki, mitologii, obyczaju.

Poglądy Sapira - podsumowanie:

1.    jednostki ludzkie nie bytują w świecie obiektywnym w sposób bezpośredni, ale jest to zawsze życie kształtowane przez język, który ukierunkowuje myślenie.

2.    realny świat jest w dużej mierze funkcją wzorów językowych (język to przewodnik po rzeczywistości społecznej). W konsekwencji symbolizm językowy ma podstawowe znaczenie dla kultury;

3.    staje się on modelem dla wszelkich innych zachowań, które podległe są analogicznym lub zbliżonym uwzorowaniom.

Zasady te można traktować jako zrąb tzw. hipotezy Sapira-Whorfa, ale w jej złagodzonej wersji. O wiele radykalniejsze poglądy były udziałem jej współtwórcy, Benjamina Lee Whorfa