100627

Prasa w Królestwie polskim

W Królestwie Polskim wyd. czasopisma fachowe, lit. i nauk. oraz gazety informacyjno-polit. Konstytucyjną gwarancję swobody słowa drukowanego przekreśliło wprowadzenie cenzury (1819) oraz pozbawienie możliwości ukazywania się prasie obcej. Najważniejsze znaczenie w życiu umysłowym Królestwa miały m.in.: związany z klasycyzmem „Pamiętnik Warszawski" i bliski romantykom „Dziennik Warszawski" — obydwa o charakterze hist.-lit. i społ., oraz czasopismo nauk. „Sylwan"; w Galicji ważną rolę odgrywał społ.-polit. i lit. „Pamiętnik Lwowski", na Litwie „Dziennik Wileński" i „Wiadomości Brukowe". Prasa informacyjna w Warszawie wzbogaciła się m.in. o „Gazetę; Codzienną Narodową i Obcą", „Kurier Warszawski", „Gazetę Polską", „Powszechny Dziennik Krajowy" oraz „Kurier Polski". Do rozwoju prasy przyczynili się zwł. B. Kiciński, A.T. Chłędowski i K. Majeranowski; najwybitniejsi publicyści: J.N. Janowski, M. Mochnacki, B. Niemojewski.

Prasa w zaborze rosyjskim, w Królestwie Polskim po powstaniu styczniowym

a)    prasa informacyjno- polityczna najstarsza taką gazetą jest „G. Warszawska „, tradycyjny dziennik ziemiaństwa i przemysłowców. Przemysłowców. Od 1875 r. wydawano pod redakcją Józefa Sikorskiego, a następnie przez Edwarda Leo „Gazetę Polską". Współpracowali z nią młodzi literaci z H. Sienkiewiczem na czele. W r. 1873 powstał „Wiek", z dodatkiem „Nowiny niedzielne" ( pod red. Erazma Piltza). Był to dziennik najbardziej zbliżony do haseł pozytywistycznych, pozytywistycznych równocześnie najbardziej austrofilski: z tego powodu nie był dobrze widziany przez cześć administracji carskiej. W 1882 r ukazał się dziennik warszawski „Słowo", którego red. Był H. Sienkiewicz. W rok później drukował tu swą trylogię „ku pokrzepieniu serc", co cieszyło się niezwykłą popularnością. Pismo to było poświęcone sprawom polit., gosp., i kulturalnym, organem grupy ziemian, który w dwa lata po założeniu wchłonął inny dziennik warszawski pt. „Echo".

b)    czasopisma społeczno-polityczne i kulturalne oraz literackie - do czołowych należały: ukazujący się od 1866 „Przegląd Tygodniowy", wychodząca od 1881 „Prawda" oraz od 1872 „Niwa". Przewaga treści kulturalnych historycznych charakteryzowała inną grupę periodyków periodyków "Tygodnikiem Ilustrowanym" na czele.. Jego rywalami były pisma „Kłosy", „Tygodnik Powszechny" i „Biesiada Literacka".

Rozpowszechnianie i czytelnictwo prasy w Królestwie Polskim

Podstawą kolportażu była prenumerata i subskrypcja. Sprzedaż doraźna występowała sporadycznie, chociaż można było kupować gazety i czasopisma w księgarniach, jeszcze nie w specjalnych kioskach gazetowych. Dolną granicą opłacalności przy wydawaniu czasopisma było kilkaset egz. (najpopularniejsze miały 5000, dzienniki nawet nieco więcej). Prasa docierała jednak do bardzo ograniczonych środowisk społecznych. W Warszawie i innych większych miastach pewien kontakt z prasą mięli również robotnicy i rzemieślnicy, drobni kupcy i funkcjonariusze miejscy. Na prowincji prenumerowali czasopisma i gazety z reguły ziemianie, często inteligencja, niekiedy kler. dopiero w latach 1857-1864 na dostępność prasy wpływ miały pierwsze linie kolejowe.