Zaczątki prac kodyfikacyjnych. Pierwsze kodeksy.
- Najszybciej prawo karne i procedurę, najwolniej i najtrudniej prawo cywilne.
- głównie urzędnicy, a nie prawnicy (małe zaufanie do nich)
Cesarstwo
- uzasadniane uniwersalistyczną ideą Cesarstwa, ale jego słabość polityczna uniemożliwiła wprowadzenie prac w życie, pomimo prac min. filozofa W.G. Leibniza.
- nosicielami tej idei stały się poszczególne władztwa terytorialne, jak Bawaria, Prusy, Austria.
Bawaria
- 1715 r. - Coc/ex lurls Bavarici Criminalis, 1753 - procedury sądowej, 1756 - Codex Maximilianeus Bavarici Civilis -» idea zebrania praw i wyjaśnienia rozbieżności, a nie ich reformy (choć miały pewne nowoczesne cechy - próba operowania językiem jasnym, odstępowanie od kazuistyki, zasada rozumu i słuszności)
Prusy
- Pierwsze prace za Fryderyka I - nieudane
- za Fryderyka II - 1746 r. wydał rozporządzenie dotyczące wymogów przyszłej kodyfikacji (kryteria materialne i formalne) -* Corpus lurls Frederlciani - osadzony w feudalnych stosunkach
* 1780 r. Fryderyk II polecił K.G. Svarezowi i E.F. Kleinowi sporządzić na podstawie praw dotychczasowych i prawa natury zbiór praw (po niemiecku), wykluczający spory interpretacyjne -> 1794 r. Landrecht pruski.
Austria
- za czasów rządów Marii Teresy - początkowo cele unifikacyjne, nie reformatorskie -* 1752 r. powołanie komisji kompilacyjnej -* 1768 r. Constitutio Criminalis Theresiana.. 1753 r. powołanie komisji kompilacyjnej dla prawa cywilnego -» projekt Codex Theresianaus -nieprzyjęty.
- 1811 r. - ABGB.
Rosja
- za Piotra I - pierwsze próby reformy, powołanie komisji
- Za Katarzyny II - powołanie komisji stanowej (deputatów 564) -»cel: zdobycie popularności przez Katarzynę II w kraju i opinii postępowej władczyni za granicą. -» ..Instrukcja" Katarzyny dla deputatów - oparta na dziełach filozofów, idei humanitaryzmu -* przetłumaczona na kilka języków i rozpowszechniana poza granicami Rosji. Po 2 latach odroczenie prac komisji (nie zwołana potem)
- za Pawła I - wznowienie prac - bez rezultatów
Francja
- prace częściowe dot. prawa karnego -» 1791 r. Kodeks karny (dot. przestępstw ciężkich, kary i ich katalog) i 1795 r. Kodeks o przestępstwach i karach (dot. gł. procedury karnej).
- postulat kodyfikacja prawa prywatnego -* 4 projekty: pierwszy oparty na kodeksach prawa natury odrzucony bo za mało rewolucyjny (719 artykułów), drugi - 1/3 artykułów by nie krępować praw jednostki, abstrakcyjny zbiór zasad moralnych -przeprowadzona dyskusja tylko nad częścią, trzeci - przedstawiony Radzie 500, nie wszedł pod obrady, czwarty - podobnie jak 3.
Nauka i nauczanie prawą w dobie Oświecenia.
* prawa - silnie związana z sądownictwem, prawa natury - oderwana od praktyki;
* prawa - przywiązanie do tradycji, prawa natury - krytyka zastanych urządzeń;