102738

Struktura wiekowa

regulującymi strukturę

i płciowa. Podstawowymi mechanizmami bezpośrednio wieku i płci w populacjachsą rozrodczość^ śmiertelność._

Rozrodczość i śmiertelność

Są to dwa ważne wskaźniki określające strukturę ekologiczną populacji. Rozrodczość oznacza zdolność populacji do wzrostu. Wskaźnik rozrodczości jest równoważny z wskaźnikiem przyrostu naturalnego w badaniach populacji ludzkiej. W rzeczywistości terminem „rozrodczość" obejmuje się wytwarzanie przez jakikolwiek organizm nowych osobników, bez względu na sposób w jaki one powstają: rodzą się, wylęgają, kiełkują itd. Rozrodczość ekologiczna odnosi się do przyrostu populacji w pewnych, ściśle określonych warunkach środowiska. Nie jest ona stała: waha się zależnie od wielkości i składu populacji oraz od fizycznych czynników środowiska. Rozrodczość populacji organizmów wyższych przyjęło się określać w przeliczeniu na 1 samicę. Często stosowaną wartością przy badaniu rozrodczości organizmów jest potencjał rozrodczy. Obliczenie tego potencjału pozwala przewidzieć liczebność populacji w następnych pokoleniach. Określenie potencjału rozrodczego pozwala na przewidywanie rozwoju liczebności populacji w określonym czasie oraz porównanie pod tym względem różnych gatunków.

jji.

Śmiertelność to czynnik obniżający liczebność populacji. Badanie zjawisk związanych ze śmiertelnością prowadzi się na podstawie skomplikowanych obliczeń statystycznych, które tworzą obraz przeżywania osobników w poszczególnych klasach wiekowych, śmiertelności w poszczególnych latach życia, tempa wymierania osobników w populacji oraz długości ich życia. Najważniejsze są krzywe przeżywania, które obrazują, jak wielkie znaczenie w poszczególnych populacjach mają warunki ekologiczne (rys. 7.2). Liczne gatunki znajdujące się pod presją pasożytów i drapieżników mają krzywą przeżywania w kształcie litery L. Śmiertelność osobników młodocianych jest ogromna, natomiast starszych już umiarkowana. Tylko nielicznym gatunkom udało się zdobyć taką pozycję w przyrodzie jak człowiekowi; w jego populacjach, przy rozwiniętej opiece lekarskiej, większość ludzi umiera dojjiero w okresie starości.