Warstwa kierownicza- [wszyscy przywódcy plemion- warstwa elitarna]- Inkowie z przywileju- z miejscowej arystokracji przyjmowani do kierowników [bo tych „z krwi” było mało].
Sprężystość zarządzania. Sieć dróg. Mosty wiszące. Magazyny dla wojska z żywnością i stacje biegaczy przy drogach- szybki przekaz informacji.
Inkowie jadali też świeże ryby z oceanu.
Drogi przez góry i wzdłuż wybrzeża. Mapy- w postaci makiety.
Brak pewnego wizerunku Cuzco- bo było splądrowane.
Coricancha- dzielnica kapłanów i świątyń, m. in. świątynia Słońca- długa na 100 m, kryta trzciną, mało spektakularna, przed nią duży plac, wewnątrz- ściany ze złotych płytek, na złotych stołkach- mumie, na ołtarzu- złote rzeźby, np. złota statua słońca z aureolą- brak pewności co do faktyczności opisów. Funkcja urzędniczo- naukowa.
Wokół inne_.- ok. 300 tys. mieszkańców. Armia-duża, czasem 200 000 ludzi, ale słabo
uzbrojonych: drewniany miecz z drzewa figowego, luki, proce, drewniane hełmy. Bitwy nie były krwawe.
Ofiary- też w porównaniu z Aztekami mało krwawe.
Brak kontaktu z innymi plemionami, brak przeciwników- poza Hiszpanami, cywilizacja zamknięta- dżungla, ocean.
Do dziś- Inkowie podstawową ludnością górską- zwarty masyw terytorialny.
1780- powstanie- pod wodzą Manko [związek legendy z zamkiem w Niedzicy- kiedyś węgierskim].
Zabytki:
- ruiny twierdzy w Machu Piechu- trójkątne szczyty, wieża. Olbrzymie głazy.
- Sacsayhuaman- twierdza pod Cuzco.
Kukurydza- podstawowy produkt, siana na „tarasach”- na zboczach górskich. Też: ziemniaki. Metalurgia: lepsze niż u Azteków. Złote figurki, ozdoby, ostrza, dłuta z brązu, miedź. Lenistwo- przestępstwem;)
Ale mały postęp pracy- bo praca dla całości, dla państwa, a nie dla siebie.
Kalendarz- mniej doskonały niż u Majów czy Azteków, ale pewna znajomość astronomiczna. Brak zabytków literatury.
Mała zaawansowaność muzyki- jedynie instrumenty dęte i perkusyjne.
Rozwijanie wiedzy praktycznej.
Religia nie była metafizyczna czy transcendentalna, ale służyła celom praktyczny,.
Plemię Guanami w Paragwaju- redukcje jezuickie. Prymitywne plemię leśne, które „wychowali” jezuici, ale dzięki temu się rozmnożyło, upowszechniło rolnictwo i przez to zachowało język.