103070

HISTORIA FIOZOFIIŚREDNIOWIECZNEJ

3. Supozycja i signifikacja

Supozycja jest przyjęciem czegoś na miejsce czegoś innego. Ockham zachowuje klasyczny podział

na trzy supozycje: formalną, materialną i zwykłą, ale ostrzega, by nie ufać tym nazwom.

-    W supozycji materialnej nie zachodzi signifikacja. W zdaniu .człowiek jest rzeczownikiem" .człowiek" oznacza sam siebie.

-    Supozyq'a personalna zachodzi, gdy termin zastępuje rzecz oznaczaną (supozycja = signifikacja). W wyrażeniu .każdy człowiek jest zwierzęciem" termin .człowiek” oznacza jakiegokolwiek konkretnego człowieka, a nie coś, co jest wspólne wszystkim ludziom.

-    Supozycja zwykła wyraźnie nie pokrywa się z signifikacją. Zastępuje intencję, czyli pojęcie w umyśle, a nie to, co to pojęcie oznacza. .Człowiek jest jakimś gatunkiem" ma znaczyć: .Człowiek jest w moim umyśle pojęciem, które jest tym gatunkiem człowieka".

4. Poznanie intelektualne

Filozofowie zgodnie twierdzę, że poznanie zakłada poznający podmiot i poznawany przedmiot. Wielu zakłada jednak także istnienie formy poznawczej pomiędzy nimi. Ma ona wyjaśniać przyswajanie sobie przez intelekt przedmiotu poznania, wyjaśniać, w jaki sposób przedmiot sprawia, że intelekt przechodzi z możności do aktu et caetera. Ockham podkreśla, że dla żadnego z tych powodów nie ma potrzeby przyjmowania istnienia formy poznawczej - ani w intuicyjnym poznaniu intelektualnym, ani w intuicyjnym poznaniu zmysłowym.

5. Byt i przyczyna

Jednoznaczność w ujęciu Ockhama jest całkowitym odwróceniem jednoznaczności w ujęciu Szkota. W szkotyzmie jednoznaczność była zakorzenioną w formalnej bytowośd wspólnej natury metafizyczną jednoznacznością pojęcia. W filozofii Ockhama jest ona logiczną jednoznacznością w orzekaniu nazw. W doktrynie, w której każde pojęcie ostatecznie wskazuje na byt szczegółowy, nie ma czegoś takiego, jak jednoznaczna bądź wieloznaczna bytowość. Jedyną jednoznacznością przysługującą bytowi jest jednoznaczna orzekalność terminu, który zastępuje pojęcie bytu.

Podobne uwagi odnoszą się do przyjętego przez Ockhama pojęcia przyczyny. Według niego, przyczynowość dana jest w intuicji zmysłowej łącznie z substancjami i ich jakościami. Niczego więcej o przyczynowości nie wiemy, gdyż żadna realna rzecz nie partycypuje w naturze innej realnej rzeczy - prosta intuicja rzeczy nie może nam dać ani intuicyjnego, ani abstrakcyjnego poznania natury innej rzeczy, której nie percypowaliśmy wcześniej poprzez wrażenie zmysłowe lub poznanie umysłowe. Poznajemy, że dana rzecz jest przyczyną jakiegoś skutku wtedy, gdy widzimy, że kiedy występuje ta rzecz, zwykle pojawia się też to. co nazywamy jej skutkiem.