103082

Bóg a świat - doktryna ściągnięcia

Mikołaj bywał wielokrotnie oskarżany o panteizm w odniesieniu do swojej teorii stosunków zachodzących między Bogiem i światem. Stwierdza, że Bóg ogarnia wszystkie rzeczy, ale i jest źródłem ich wielorakości. Jednakże Ifumaczy to następująco: Bóg zawiera wszystkie rzeczy, jako ich przyczyna, w swojej prostej istocie (aczkolwiek po złożeniu wszystkich rzeczy nie otrzymalibyśmy Boga). Jest natomiast we wszystkich rzeczach w sposób immanentny - wszystkie zależą od Niego. Świat jest „ściągnięciem" boskiego bytu, istotą bożą w stanie .ściągnięcia", a Bóg - duszą świata. Bóg jest maksymalny i konkretny, świat - konkretny i maksymalny (gradualizm). Świat jest wieczny (choć stworzony) i nieograniczony przestrzennie. Jako taki, stanowi obraz boskiej wieczności i może być nazwany .nieskończonym".

system świata i dusza świata

Mikołaj kladl szczególny nacisk na rzecz indywidualną jako manifestację Boga, nie zaprzeczając arystotelesowskiemu poglądowi na uniwersalia. Przedmioty danego gatunku mają wspólną naturę gatunkową, która w każdym z nich przejawia się w stanie .ściągniętym", jako nalura jednostkowa. Nadto każde indywiduum odzwierciedla cały wszechświat - wszechświat istnieje „ściągnięty" w każdej skończonej rzeczy. A skoro we wszechświede jest Bóg, a wszechświat w Bogu, Bóg obecny jest (ściągnięty) w każdym indywiduum i każde indywiduum („ściągnięte") - w Bogu. W ten sposób Bóg staje się duszą świata, sprawiającą wszystkie rzeczy we wszystkich rzeczach.

człowiek jako mikrokosmos

Każda skończona rzecz odzwierdedla w sobie cały wszechświat - odnosi się to w szczególnośd do człowieka, który łączy w sobie naturę organiczną, zmysłową i duchową. Jest więc człowiek mikrokosmosem, obejmującym intelektualne i materialne sfery rzeczywistości. Jest skończonym wyobrażeniem boskiej coincidentia oppositorum.