103091

zasada doskonałości

Bóg wybrał ten spośród nieskończonej ilości możliwych światów, by go stworzyć. Racją dostateczną tego wyboru jest zasada komplementarna względem niej: zasada doskonałości. Bóg stworzył też człowieka, by wybiera! to, co wydaje się mu najlepsze. Zasada doskonałości oznacza przywrócenie przyczynowości celowej.

Leibniz dokłada starań, by zasadę tę uzgodnić ze swą koncepcją przypadkowości. Twierdzi, że Bóg nie podlegał żadnemu przymusowi w wyborze możliwie najlepszego świata. I tak stworzył człowieka, by ten wybierał to, co wydaje mu się najlepsze, aczkolwiek jego decyzja ma charakter swobodny. Dla Leibniza .wolny' oznacza „samorzutny*, .racjonalnie spontaniczny*, choć jednocześnie pewny a priori.

Dany nam stan rzeczy istnieje ze względu na rację dostateczną boskiego wyboru, którą jest sama naoira Boga. Było moralnie konieczne, by działał On w najlepszej intencji, ale nie obligowała Go metafizyczna ani logiczna konieczność w wyborze najlepszego z możliwych światów. W ten sposób zasadę doskonałości można przedumaczyć na zasadę przypadkowości.

substancja

Substancja jest podmiotem orzeczeń - ale nie tylko: jest ona też trwałym podmiotem, o którym orzeka się różne atrybuty. Ideę substancji czerpiemy głównie z doświadczenia wewnętrznego - doświadczenia trwalej jaźni. Musi jednak też istnieć aprioryczna przyczyna trwałości substancji, na równi z wymienioną wyżej przyczyną aposterioiyczną. Substancja jest podmiotem, który potencjalnie zawiera w sobie wszystkie atrybuty, jakie kiedykolwiek będzie się o nim orzekało. Wszelkie działania jakiejkolwiek substancji są w niej potencjalnie zawarte. Jednak nie mogłaby ona rozwinąć wszystkich swoich potencjalności, gdyby nie jej wewnętrzna dążność do samorozwoju,

tożsamość rzeczy nierozróżnialnych

Z zasady racji dostateczniej Leibniz próbował wyprowadzić wniosek, że nie może być dwóch nieodróżnialnych substancji. Gdyby istniały, działania Boga i natury byłyby pozbawione racji, jeśli do jednej z nich odnosiłyby się inaczej niż do drugiej. Tak więc dwie nieodróżnialne od siebie substancje byłyby tą samą su bstancją.

prawo ciągłości

Leibniz mówi o pewnej zasadzie ogólnego porządku: zmiany mają charakter ciągły, natura nigdy nie robi skoków. Prawo ciągłości jest komplementarne względem zasady tożsamości.