103335

możliwość sprzedaży przestarzałych albo zubożonych modeli wyrobów na rynkach krajów słabiej rozwiniętych. Pizyczyn tej zmienionej sytuacji upatrywał w postępie technicznym - szczególnie w dziedzinie łączności i transportu oraz wynikających stąd ułatwieniach w podróżowaniu’’.

Również Międzynarodowy Fundusz Walutowy, w swej formule globalizacji, akcentuje zależności między zmianami technicznymi i tendencjami do integracji struktur gospodarczych w skali światowej. W ujęciu MFW, „Globalizacja ekonomiczna jest procesem historycztiym, wynikającym z ludzkich innowacji i postępu technicznego. Odnosi się ona do rosnącego scalania gospodarek na świecie, zwłaszcza poprzez handel i przepływy finansowe. Określenie to niekiedy dotyczy również przepływu ludzi (zasobów pracy) i wiedzy (techniki) poprzez granice międzynarodowe. Występują także szersze - nie rozpatrywane ni -kulturowe, polityczne i środowiskowe wymiary globalizacji"^{1 2}. Tak więc, na globalizację składają się zarówno procesy informacyjno-sterownicze (zwłaszcza międzynarodowe przepływy informacji), jak i materialno-eneigetyczne (realne) - szczególnie przepływy dóbr materialnych i stłumienie finansowe (wierzytelności).

Globalizacja tynku - w tym międzynarodowego rynku usług - jest jednym z wielu przejawów globalizacji. Pojmując rynek jako „środek wymiany wyrobów i usług”³, należy zwrócić uwagę na jego szczególne znaczenie dla procesów globalizacji, jako instrumentu regulującego przepływy produktów i czynników produkcji w skali światowej. Strumienie usług rynkowych - jako specyficznej odmiany towarów (a zarazem dóbr i produktów) - są tu szczególnym przypadkiem, a ich cechy określają specyfikę procesów globalizacji na rynku usług.

Między megatrendami współczesnej gospodarki, jakimi są serwicyzacja i globalizacja, zachodzą obustronne zależności dynamizujące oba procesy⁴. Procesy globalizacji pobudzają popyt na nowego rodzaju usługi. Zarazem jednak szybki rozwój niektórych specjalności usługowych (jak transport, spedycja międzynarodowa, informatyka, telekomunikacja, nowoczesne formy łączności i transferu informacji, SSC,

1

T. Levitt, The Globalization cfMarkets, op. cit. Późniejsze doświadczenia dowiodły jednak, że Levitt posunął się zbyt daleko w swych śmiałych przewidywaniach. Intensyfikacja przepływu ludzi i informacji w skali świata prowadzi bowiem do wzrostu różnorodności potrzeb i zróżnicowania popytu. Znajomość stylu życia i produktów dostępnych w różnych krajach przyczynia się do rozszerzenia i zróżnicowania potrzeb, a także do wzrostu wymagali jakościowych. Są to czynniki ograniczające standaryzację. Por. G. Stonehouse (i in.), Globalizacja - Strategia i zarządzanie. Wyd. Felberg SJA, Warszawa 2001, s. 24.

2

Przekład własny autora. Zob. Globalization: Threat or Opportiaiity? By IMF Staff April 12, 2000 (Corrected January 2002).

3

Zob. określenie w „Encydopaedia Britanniea": „market - a means by which the exchange of goods andservices takes place as a result ofbuyers and sellers being in contact with one another. either directlyor through mediating agents or institutionś’ (http://www.britannica.com/eb/article-9109822?query=market&ct=). Trudno natomiast, w odniesieniu do usług, zgodzić się ze sformułowaniem zawartym w „Nowej Encyklopedii Powszechnej PWN” (http://encyklopedia.pwn.pl/64883_l.litml), według którego rynek to „ogól transakcji kupna-sprzedaży danego dobra lub czynnika produkcji, zawieranych na pewnym terytorium w określonym czasie." W przypadku usług istotą transakcji rynkowych nie są bowiem umowy „kupna-sprzedaży", polegające na przeniesieniu praw własności, jak to się dzieje w przypadku wyrobów - dóbr rzeczowych i wytworów niematerialnych (w tym przypadku praw własności intelektualnej do dzieł kultury - utworów, plastycznych, literackich, muzycznych, projektów inżynierskich, programów komputerowych itp.). Nie występują bowiem prawa własności do usług, ani przenoszenie tytułu praw własności z podmiotu na podmiot (zbycie i nabycie - drogą kupna sprzedaży, darowizny lub dziedziczenia). Transakcje usługowe są przedmiotem specyficznych uregulowali prawnych (np. umowy zlecenia i inne określone w odrębnych artykułach kodeku cywilnego).

4

J.Naisbitt, Megatrendy. Dziesięć nowych kierunków zmieniających nasze życie. Wydawnictwo Zysk i Spółka. Poznali 1997, s. 80-105.