IMG 82

142 Polityka gospodarna

możliwości zastosowania cci* zbytu wyższych od cen na rynkach wewnętrznym lub zagranicznych);

-    zapewnieniu przekwalifikowania i zatrudnienia zwalnianych pracowników;

-    umożliwieniu przejścia części pracowników na wcześniejsze emerytury;

-    składaniu zamówień rządowych lub instytucji zależnych od władzy państwowej itp.

W praktyce restrukturyzacja sektorów sprowadza się do ograniczenia roli państwa w sektorze lub do jej zwiększenia. Ograniczenie roli państwa następuje w większości sektorów gospodarki w państwach wysoko rozwiniętych od początku lat osiemdziesiątych XX wieku. Natomiast wzrost znaczenia państwa ma miejsce w nielicznych sytuacjach, zwłaszcza w sektorach będących w fazie schyłku lub w tych obszarach, gdzie liberalizacja nie przyniosła spodziewanych korzyści. Przykładem mogą być konsolidacje sektorów cukrowniczego, hutniczego i górniczego m.in. w Polsce oraz transport kolejowy w Wielkiej Brytanii. W sytuacjach praktycznych najczęściej dochodzi do wpływu czynników politycznych, a zwłaszcza doktryn politycznych, które realizują ugrupowania rządzące. Dlatego często sektory, w których panuje niepewność, a także ryzyko powstania konfliktów społecznych są poddawane cyklom przekształceń o przeciwnych celach i efektach wraz ze zmianami władzy i jej programów gospodarczych.

4.3. Polityka regionalna

Polityka regionalna jest obszarem działalności władz, który ma na celu najbardziej racjonalne z punktu widzenia kraju rozmieszczenie działalności gospodarczej i kształtowanie procesów społecznych w przyszłości. Oznacza to, że władze kierują się najefektywniejszym z punktu widzenia zagospodarowania całości terytorium, przy uwzględnieniu interesu części (regionu, gminy itp.), rozlokowaniem produkcji. Współczesny poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego wymaga dążenia do realizacji ^ełów gospodarczych, militarnych, społecznych, ochrony środowiska, polityki zagranicznej.

Zagospodarowanie kraju musi uwzględniać laką lokalizację produkcji, która odpowiada:

-    występowaniu zasobów naturalnych,

-    sieci osadniczej,

-    stanowi i planom rozwoju infrastruktury,

-    zachowaniu bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego,

-    prowadzeniu innej działalności gospodarczej lub społecznej,

-    oszczędzaniu środowiska naturalnego itp.

Polityka regionalna może występować w następujących odmianach¹":

1.    Wspieranie finansowe regionów najsłabiej rozwiniętych gospodarczo. Ta forma działania wynikała z przesłanek społecznych, takich jak przeciwdziałanie bezrobociu, restrukturyzacja przestarzałych dziedzin gospodarczych. Realizacji takich zadań służyły głównie inwestycje państwowe, które miały podnosić poziom rozwoju technicznego gospodarki i cywilizacyjnego społeczeństwa. Powstawanie nowych przedsiębiorstw umożliwiało podniesienie dochodów ludności w określonych obszarach, dla których dostępne stawały się nowe dobra i usługi. Oprócz skutków pozytywnych zmiany takie wnosiły także następstwa negatywne związane z niszczeniem przyrody, dotychczasowej kultury, stosunków międzyludzkich.

Współcześnie oprócz podanych wyżej powodów działania władzy polegające na finansowaniu rozwoju regionów słabszych motywuje się także:

-    wyrównywaniem szans działania ludzi zamieszkujących różne obszary państw,

-    zapobieganiem wykluczeniu społecznemu i ekonomicznemu,

-    tworzeniem szans rozwojowych dla całych regionów, które pozostają w zapaści cywilizacyjnej.

2.    Wspieranie finansowe regionów, które w opinii władz polityczno-administracyjnych oraz ekspertów mają wyjątkowo sprzyjające warunki, żeby utworzyć w nich ośrodki będące tzw. „biegunami wzrostu” dla całej gospodarki kraju. Skutki takiego finansowania prowadziły zazwyczaj do wzrostu koncentracji przemysłu w kilku regionach kraju, co powodowało

'* Polityka gospodarcza. Red. H. Ćwikliński. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1999, s. 158-159.