IMG 83

I

144

Polityka gospodarna

skażenie środowiska naturalnego, dużą migrację ludności, pojawianie się problemów typowych dla wielkich metropolii (transportowych, komunalnych, bezpieczeństwa, przemieszania kultur itp.), zwiększanie dysproporcji pomiędzy regionami rozwiniętymi gospodarczo a regionami zacofanymi. Ponadto wiara w przyspieszenie rozwoju dzięki dużym inwestycjom na jednym obszarze była często przesłanką naruszania zasad gospodarowania finansami publicznymi, co powodowało przyspieszanie i pogłębianie cykli gospodarczych i zjawisk im towarzyszących.

3. Finansowanie restrukturyzacji gospodarki regionów, które charakteryzowały się:

- dominacją przestarzałych, nierentownych i niszczących środowisko gałęzi gospodarczych (dotyczy to szczególnie przemysłu wydobywczego i ciężkiego);

- niemal całkowitą dominacją jednej gałęzi gospodarczej, która na skutek dokonujących się w otoczeniu zmian traciła ekonomiczny sens istnienia (np. regiony o dominacji produkcji rolniczej, przemysłu lekkiego, którego produkcja została przeniesiona do Azji, stoczniowego itp.).

Działalność władz polega przede wszystkim na stworzeniu korzystnych warunków rozwoju różnych dziedzin gospodarki. Rząd i władze regionalne na ogół tworzą korzystne warunki ekonomiczne (obniżki podatków, składek emerytalnych, specjalne strefy ekonomiczne, kredyty preferencyjne, dopłaty do tworzenia miejsc pracy poza wybraną gałęzią), dofinansowują promocję nowych dziedzin gospodarczych oraz promocję regionu wśród potencjalnych inwestorów, wspierają rozwój infrastruktury ułatwiającej prowadzenie działalności gospodarczej (drogi, łączność, uzbrojenie terenu). Ponadto władze finansują przekwalifikowanie siły roboczej, organizują kursy prowadzenia przedsiębiorczości. Przekształcenie regionów o tradycyjnej działalności jest z reguły bardzo trudne ze względu na wielopokoleniowość pracy w konkretnych zawodach, opór związków zawodowych, które są wyjątkowo silne w tradycyjnych gałęziach, sprzeciw lokalnych polityków „dbających” o własny elektorat. Bardzo często te grupy ludzi wysuwają żądania finansowania dotychczasowej działalności, sprzeciwiając się restrukturyzacji.

4. Inwestycje publiczne w rozwój infrastruktury techniczno-ekonomicznej i społecznej. Rozwój transportu, łączności, dostępność mediów

Rozdział 4. Polityka wzmacniania efektywności gospodarki_145

takich jak energia elektryczna, gaz, woda, kanalizacja i oczyszczalnie ścieków podnoszą poziom cywilizacyjny w regionach, ale takie stymulują powstawanie i funkcjonowanie przedsiębiorstw. Szkolnictwo, dostęp i sprawność wymiaru sprawiedliwości, niska przestępczość, ochrona zdrowia, placówki kulturalne i sportowo-rekreacyjne - wszystko to wpływa na szybszy rozwój obszarów, na których ludzie skłonni są częściej zmieniać zawód, a przedsiębiorstwa obniżają ryzyko działalności.

5.    Proces planowania przestrzennego, który zapewnia ład w gospodarowaniu przestrzenią. Racjonalne zagospodarowanie przestrzeni wymaga długookresowych planów wykorzystywania ograniczonych terenów pod działalność człowieka i rozwój środowiska naturalnego. Dlatego planowanie zagospodarowania przestrzeni wykonywane jest na dwóch poziomach:

W skali kraju i poszczególnych regionów, gdzie chodzi o zachowanie środowiska naturalnego - planowanie układu sieci transportowej, koncepcje rozwoju regionów kraju, miejsca koncentracji produkcji, działalności rolniczej, turystyki i rekreacji itp. Planowanie tego typu ma na celu wykorzystanie w jak najlepszy sposób warunków, jakie posiada terytorium kraju. Jednocześnie pozwala jego obywatelom podnosić jakość życia na skutek możliwości korzystania z tych warunków w sposób umożliwiający realizację wiciu, czasem konkurencyjnych wobec siebie celów.

W skali lokalnej planowanie obejmuje terytorium miast i gmin, gdzie zadaniem jest optymalne wykorzystanie terenu i zapewnienie ładu przestrzennego umożliwiające sprawne funkcjonowanie gospodarki i poprawę warunków życia mieszkańców. Podstawowymi problemami są tutaj: rozdzielenie stref działalności gospodarczej, a zwłaszcza tzw. uciążliwej (np. hałas, zadymienie, nieprzyjemne zapachy) od stref zamieszkania; lad architektoniczny, stworzenie miejsc wypoczynku i rekreacji, tereny rolne i leśne, ochrona wód i innych składników środowiska, ochrona zabytków itp. Władze centralne określają najczęściej ogólne reguły, którymi powinny kierować się samorządy przy tworzeniu tego typu planów oraz wydawaniu decyzji administracyjnych umożliwiających działalność człowieka.

6.    Podejmowanie przedsięwzięć finansowanych zc środków publicznych i środków prywatnych. Takie działania mają na celu dostarczenie ludziom i podmiotom gospodarczym istotnych dla jakości funkcjonowania produktów (często usług publicznych), które są współfinansowane i kon-