103435

ODPOWIEDZIALNOŚĆ prawna

1.    Pojęcie i ogólne zasady odpowiedzialności prawnej.

Odpowiedzialność prawna to obowiązek ponoszenia przewidzianych przez normę sankcjonującą negatywnych skutków zachowań niezgodnych z dyspozycją normy w warunkach przewidzianych w hipotezie albo negatywnych skutków wystąpienia pewnych zdarzeń. Można ponosić odpowiedzialność:

•    za zachowania własne

•    za zachowania cudze (np. odpowiedzialność rodziców za szkody wyrządzone przez ich dzieci). Rodzaje odpowiedzialności prawnej:

a)    karna: doL czynów własnych przede wszystkim osób fizycznych, ale także prawnych,

b) cywilna: odpowiedzialność wszystkich podmiotów obrotu prawnego za czyny, czynności konwencjonalne, czy szkody wyrządzone przez zwierzęta:

•    z tytułu deliktu (czynu niedozwolonego): za zawinione wyrządzenie szkody innemu podmiotowi,

•    z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku powstałego na podstawie czynności

prawnej.

c)    służbowa: ponoszona przez pracowników wobec prawodawcy,

d)    parlamentarna (polityczna): ponoszona pizez rząd lub jego członków przed Sejmem z powodu działania niezgodnego z wolą parlamentu,

e)    konstytucyjna: ponoszona przez najwyższych funkcjonariuszy państwa za delikty konstytucyjne (Ttybunał Stanu).

2.    Przesłanki odpouiędziąjnośd prawnej na przykładzie od^pouięd.ziąjnośn karnej.

•    popełnienie czynu zabronionego przez ustawę karną obowiązującą w danym miejscu i czasie (nullum crimen sine lege), szkodliwość społeczna czynu nie może być znikoma.

•    przestępstwo nie było dokonane pod przymusem, nie było wynikiem obrony koniecznej ani stanu wyższej konieczności,

•    oskarżony osiągnął minimalny wiek (17 lat), miał odpowiedni stan zdrowia i rozwoju psychicznego w chwili popełnienia przestępstwa,

•    czyn dokonany został w stanie winy (nemo crimen sine culpa); wina może być umyślna (sprawca miał bezpośredni zamiar dokonania przestępstwa) albo nieumyślna (sprawca nie mając zamiaru popełnienia czynu zabronionego, popełnia go wskutek nieostrożności).

3.    Fikcja powszechnej znajomości prawa.

Współczesne ustawodawstwa stoją na stanowisku, że obowiązujące prawo jest powszechnie znane, a ignorantia iuris nocet, ignorantia iuris non e\culpat.