103588

Pierwsze badanie na ogólnokrajowej próbie ludności w 1972 r. zrealizował Główny Urząd Statystyczny; drugie badanie - Michał Pohoski (również 1972 r.). Główne przemieszczenia dokonywały się wówczas ze zbiorowości rolników. Na szczególne uwagę zasługiwały procesy formowama się kategorii pracowników umysłowych; głównie w latach 50. Okres 1972-82 - wyraźny spadek ruchliwości międzypokoleniowej wśród mężczyzn, przy nie mniej wyraźnej tendencji do wzrostu ruchliwości kobiet. Lata 90. -wzrost otwartości można by interpretować jak rodzaj swoistego testu, będącego potwierdzeniem przełomowego charakteru dokonującej się zmiany ustroju. Międzypokoleniowa ruchliwość trochę wzrosła. 1987-2004 - ruchliwość mężczyzn z 59,7% do 64.4%, a kobiet z 68% do 77,1%. Jesteśmy społeczeństwem ruchliwym, tj. ruchliwość międzypokoleniowa zdecydowanie dominuje nad dziedziczeniem pozycji. Zwiększyła się również ruchliwość wewnątrz pokoleniowa.

14.4. RUCHLIWOŚĆ KOBIET

Pozycja zawodowa - wskaźnik mcliliwość społecznej, którym posługuje się większość badaczy, uznaje się za trafniejszy dla mężczyzn. Najważniejszym argumentem był fakt niższej aktywności zawodowej wśród kobiet (ok. 50%). Ponadto zawód jest mniej trwałym aspektem ich roli [ponieważ; częstsze przerwy w zadudnieniu, obowiązki wynikające z funkcji prokreacyjnych i wychowywania dzieci]. Częściej pracują w niepełnym wymiarze godzin. Argument psychologiczny - kobiety wykazują słabszą orientację na sukces i robienie kariery. Przesłanka teoretyczna: ustalenia formułowane na podstawie analiz ograniczonych do mężczyzn stanowią trafną charakterystykę procesów ruchliwości (argument Goldthorpe’a), a uwzględnienie kobiet nic nowego nie wniesie.

Blau i Diuiran - ustalenia ograniczone do mężczyzn dostarczają jednostronnego obrazu (Watson, Bartli - „seksizm”). W miarę upływu lal uwzględnianie kobiet stało się normą

Na ile prawidłowości odnotowane wśród mężczyzn występują również wśród kobiet? Skoncentrowano się na mdiliwości międzypokoleniowej, która jest najpełniejszym odzwierciedleniem kształtu dystansu i barier tkwiących w stnikturze społecznej. Już pierwsze badania w USA dowiodły, że ruchliwość zawodowa wśród kobiet jest większa. Odrębne powinny być również wzory rudiliwości wśród kobiet, gdyż kobiety koncentrują się na nieco innych zawodach (głównie pracownicy umysłowi o niskim statusie). Córki robotników rolnych i przedstawicieli zawodów professions w USA znacznie rzadziej dziedziczyły pozycję zawodową ojca w porównaniu z synami, natomiast częściej przechodziły do kategorii white collars. Anglia. Francja, kraje skandynawskie. Polska - po pierwsze - bariery ruchliwości kobiet między podstawowymi segmentami struktury społeczno-zawodowej są słabsze. Po drugie - rysują się one nieco inaczej iuż dla mężczyzn

Tzw. „ruchliwość małżeńska" - od czasów teorii Webera traktowana jako inna i nie mniej ważna sfera kształtowania się dystansów i barier. Ruchliwość małżeńską (marital mobil i ty) zwykło się definiować przez porównanie przynależności zawodowej mężów z pozycją zawodową ojca lub matki ich żon. W zbiorowości kobiet to małżeństwo, a tue zawód, jest najskuteczniejszym środkiem zrobienia kariery (motyw „bogatego, który żeni się z atrakcyjną choć biedną”).

Pozycja kobiet jest w mniejszym stopniu zdeterminowana przez pochodzenie społeczne niezależnie od tego. czy ich osiągnięcia rozpatrujemy przez pryzmat ich własnych karier zawodowych, czy też kariery męża. Wskaźnik dziedziczenia przynależności do kategorii właścicieli firm i kategorii rolników były znacznie mniejsze wśród kobiet, co zdaje się prowadzić do ogólnego stwierdzeiua. że struktura społeczna jest dla kobiet bardziej otwarta we wszystkich obszarach.

8. Naród i procesy narodotwórcze

Pojęcie narodu, mniejszości narodowej, griąjy etnicznej. Koncepcje genezy narodów europejskich. Stereotypy narodowe.

1/ J. Bhiszkowski. Stereotypy a tożsamość narodowa. Dom Wydawniczy Elipsa. Warszawa 2005. Rozdział 5. Aiiastereotyp i tożsamość narodowa Polaków, s. 117-141.