103786

SZKOLĄ „MORFOLOGII ŚWIĘTOŚCI” (ELIADE)

M. Eliade (1906-1986)- twórca orientacji metodologicznej zwanej „morfologią świętości” Jeden z czołowych religioznawców XX wieku, inicjator nurtu zajmującego się badaniem porównawczym fundamentalnych struktur i archetypów religijnych, manifestujących się w dziejach przez nuty, symbole, rytuały i hierofanie.. W jego ujęciu religioznawstwo winno stosować 2 wzajemnie dopełniające się metody: fenomenologiem Wis struktur religijnych (UW, morfologia świętości) oraz metodę historyczno-porównawczą (dialektyka sacrum i profanum).

Poza fenomenologią ulegał on również wpływom egzystencjalizmu, psychoanalizy Junga i strukturalizmu Levi-Straussa. Był zwolennikiem tezy, że zadaniem historii religii jest dotarcie do tego. ęo w zjawisku religijnym otyginalnę. njęredukowaliK do mczggp innego. Uznając powszechność występowania hierofanii, Eliade drogą morfologicznej analizy pragnął określić istotę religii, a poprzez to- wyjaśnić dane zjawisko religijne. Uważał, iż z faktu powszechnego występowania hierofanii można wyprowadzić wniosek, że istotowo ich natura wykracza poza uwarunkowania historyczne, społeczne i geograficzne. Stąd religie współczesnego świata można zrozumieć poprzez badanie wierzeń..kultury archaicznej ", które współcześnie reprezentowane są najpełniej w „kulturach prymitywu” i kulturze Orientu. Zdaniem Eliadego, człowiek kultuiy archaicznej dążył do utizymania kontaktu z rzeczywistością sakralną za pomocą mitów i poprzez uczestnictwo w obrzędach, natomiast człowiek nowoczesny pragnie żyć w zdesakralizowanej rzeczywistości. Zubaża się przy tym i wystawia na „terror historii", pozostaje bowiem zawsze istotą religijną (homo religiosus) i to tak dalece, że elementy archaicznej religijności widoczne są we wszystkich sferach działalności ludzkiej.

Z Poniatowskiego: Jego morfologia świętości zakłada zasadnicze przeciwieństwo między religijną (sakralną), a laicką wizją świata: wycinkiem tej przeciwstawności jest u Eliade go przeciwieństwo między pojęciem czasu i przestrzeni w religii i w życiu świeckim. W religii mamy do czynienia z czasem nie płynącym, lecz powtarzającym się: czasy święte obracają się wokół cyklicznie powtarzających się głównych wydarceń mitologicznych: w przestrzeni zsakralizowanej Eliade widzi tylko jej heterogeiuczność (zróżnicowanie wewnętrzne), w przeciwieństwie do homogeiuczności, jednorodności przestrzeni „laickiej”.

Podejście Eliadego charakteryzują następujące założenia:    l)praktyczna intencja odnowienia

zdesakralizowanego świata zachodniego przez umożliwienie mu spotkania z religiami archaicznymi i wschodnimi 2)nieredukcyjne traktowanie zjawisk religijnych 3)dialektyka sacrum i profanum 4)akcentowanie znaczenia czasów archaicznych 5) przekonanie o istnieniu podstawowych, ponadczasowych struktur religijnych (archrtypów) manifestujących się w postaci hierofanii Teoria Eliadego opiera się na 2 założeniach: że rozrzucone po świecie zjawiska religijne dają się podciągnąć pod ten sam typ zachowania archetypicznego (archetyp) i że zjawiska tego samego typu mają tendencję do tworzenia systemów. Zadaniem tej dyscypliny historii religii jest uporządkowanie zjawisk religijnych przez wyróżnienie określonych stnikmr niezależnie od miejsca i czasu ich występowania.