104167

filozofów chciało jednak stworzyć podstawy wielkiej teorii moralnej. W tym celu starali się określić zasady budowania teorii, zwracając się w stronę epistemologii, by tam szukać modelu. Dwa najbardziej rozpowszechnione modele:

1)    Fiuidacjonalizm - system przekonań uznajemy za należycie uzasadniony, jeśli logicznie wiąże on twierdzenia, które wymagają uzasadnień, z przekonaniami, które ich nie wymagają

-    Nie jest jasne, jak są możliwe przekonania, które nie wymagają uzasadnienia. Musiałyby to być (tradycyjnie rzecz biorąc) albo przekonania samouzasadniające się albo oczywiste, ale, jak wiemy, nikt już w coś takiego chyba nie wierzy.

-    problematyczne jest też to, czy z owych oczywistych prawd można wyprowadzić teorię moralną. Jest sporne, czy prawdy logiczne są oczywiste, ale nawet jeśli sa, to nie da się z nich wyprowadzić teorii moralnej, jeśli się gniemy poza owe prawdy, to które miałyby być oczywiste? -nie wiadomo.

2)    Koherentyzm - dominujące stanowisko. Jedynym słusznym sposobem uzasadniania przekonań moralnych jest badanie ich relacji do innych przekonań. Nie ma więc sądów podstawowych.

-    np. metoda refleksyjnej równowagi Rawlsa - za punkt wyjścia należy przyjąć system istniejących opinii, określić odpowiadające im ogólne zasady i tak długo badać wzajemne relacje zasad i przekonań aż zostanie między nimi osiągnięta równowaga. Zarzuty wobec niej - nasze potoczne opinie nie mają wartości dowodowej, możnaby używając tej teorii dojść do zdecydowanie niemoralnych wniosków.

-    Holmgren - należy połączyć refleksyjną równowagę z ideą obiektywnej prawdy moralnej

3)    Inne zagadnienia metodologiczne

-    Mimo sporów, koherencjinizm i fundacjonizm maja ze sobą wiele wspólnego

-    Istnieją warunki, które każda teoria - koherencyjna czy fundacjonalistyczna- musi spełniać. Jednym z nich jest spójność, teorie musza być na tyle kompletne, by dawać odpowiednio szeroką perspektywę moralną.

-    Cel obu koncepcji - ten sam: określić niepodważalne przekonania moralne, dyspozycje i cele. Często się mówi, że wywodzą się one z „intuicji moralnych”. Przedstawiciele obu stanowisk zastanawiają się nad tym, jak uchwycić i określić owe intuicje.

4.    Rola przykładów

-    W filozofii moralnej przykłady służą do wielu celów, np. Kant - by pokazać, jak różne formuły imperatywu kategorycznego stosują się do różnych przypadków, Sartre - by pokazać, że istnieją problemy moralne, których nie da się rozwiązać odwołaniem do zasad.

-    we współczesnej filozofii moralności - używa się ich, by zbadać ludzkie intuicje

-    Za Onorą 0’Neill - cztery typy przykładów w filozofii moralnej: wzory literackie, przykłady życiowe, hipotetyczne i przykłady wymyślone.

-    Przykłady łiipotetyczne - mówią o sytuacjach i zdarzeniach, jakie się zdarzyły lub mogą się zdarzyć. Przykłady wymyślone - zawierają założenia logiczne, możliwe tylko w świecie różnym od naszego.

-    Prawie wszyscy filozofowie powołują się na przykłady hipotetyczne, natomiast odwoływanie się do przykładów imaginacyjnych jest problematyczne, ponieważ towarzyszy im wymyślony kontekst. Nie jesteśmy pewni, o co toczy się gra. mamy pewne intuicje, lecz mogą się okazać błędne. Są tez tworzone tendencyjnie. Dzieje się tak z powodu ich funkcji.

„Dobry’ przykład imaginacyjny to taki, w którym mamy jasne intuicje. Chodzi o to, by je przenieść do przypadku, w którym ich brak. Przykłady wymyślone zawierają swój własny

opis; dokładna ich identyfikacja jest właściwie niemożliwa. Tak więc intuicje, które ich dotyczą, nie budzą zaufania.

5.    Konkluzja

-    Teorie wywodzą się z potocznego myślenia teoretycznego

-    Owo teoretyzowanie jest częścią codziennej praktyki moralnej

-    zarówno fundacjonizm jak i koherentyzm są problematyczne

-    odwoływanie się do przypadków wymyślonych jest często zwodnicze i nie budzi zaufania

2