62
wtóre. będziemy starali sie określić, czy wyeliminowanie części założeń pozwala na uznanie teorii za pełna. a wiec v dalszym ciągu użyteczna.
3.2.1. Teorie neoklasyczne
Jest sprawa oczywista, że teorie rozwoju regionalnego oparte na neok1asycznych założeniach o mechanizmie rynkowym. 'automatycznie1' regulującym procesy alokacji zasobów i prowadzącym do wyrównywania krańcowych stóp efektywności czynników produkcji, a w ten sposób prowadzącym do zanikania różnic międzyregionalnych, nie nadaj a sie do wyjaśniania procesów zachodzących w gospodarce centralnie planowanej o znacznej centralizacji decyzji. Zakres odmienności obydwu systemów gospodarczych powoduje, że założenia przyjmowane przez teorie neoklasyczne nie sprawdzają sie w gospodarce socjalistycznej, a wiec i teorie rozwoju regionalnego na niej oparte nie mogą tłumaczyć procesów regionalnych w niej zachodzących. Ponadto, teorie te nie sprawdzają sie także w warunkach gospodarki kapitalistycznej, nie można wiec przewidywać. by zwiększenie udziału rynku w zreformowanej gospodarce socjalistycznej przyczyniło sie do wzrostu ich walorów poznawczych w przyszłości.
3.2.2. “Klasyczne" teorie rozwoju niezrównoważonego
Zgodnie z opisem danym przez J. Kornai'a, podstawowa różnica miedzy gospodarka kapitałistycza i socjalistyczna zawarta jest w przeciwstawnym ograniczeniu obydwu typów gospodarki: popytowym w kapitalizmie, podażowyro w socjalizmie.
Powoduje to odmienność procesów generowania działalności gospodarczej. W kapitalizmie tworzą ja "poziome" efekty mnożnikowe, w socjalizmie "pionowe" efekty mnożnikowe, transformowane administracyjnie (por. rozdz. 2.2).
Stwierdzenie powyższe * każe sceptycznie * spojrzeć na teorie zakładajace oddziaływanie mnożników poziomych. a wiec na teorie zakładające współistnienie efektów rozprzestrze-