54 MARIUSZ JANIK
by ludzkie dają się określić tylko w granicach popytu efektywnego (opartego na realnej kontroli podmiotu gospodarującego nad dobrami gospodarczymi). Władanie środkami produkcji określa ogólne granice dostępności dóbr gospodarczych22. Subiektywna teoria wielkości
O w artości dobra gospodarczego decyduje subiektywny punkt widzenia jednostki gospodarującej. Dokonuje ona oceny wartości dobra posługując się znajomością rangi swoich potrzeb i stopniem ich zaspokojenia. Zdaniem Mengera, przy mierzeniu tak rozumianej wartości należy uwzględnić dwa momenty:
- subiektywny - pozwalający wydzielić klasy potrzeb w zależności od ważności. Potrzeby ważniejsze wymagają intensywniejszego (ilościowego i jakościowego) zaspokojenia. Zasadą jest również to, że człowiek najpierw zaspokaja potrzeby pilniejsze i ważniejsze dla jego życia. Każdy akt zaspokojenia danej potrzeby (każda porcja odpowiednich dóbr) przynosi mniejszą porcję zadowolenia. Można przez to kolejnym aktom zaspokajania potrzeb przypisać malejące znaczenie.
- obiektywny - określa granice dostępnych zasobów dóbr gospodarczych.
Oba momenty powinny być uwzględniane w rachunku podmiotu gospodarującego, pragnącego maksymalizować swoje zadowolenie w warunkach ograniczeń. Tok takiego rozumowania można prześledzić na słynnym „trójkącie Mengera”.
Przedstawiony „trójkąt Mengera” pokazuje, że człowiek różnym potrzebom nadaje różne rangi. Dobra zaspokajające te potrzeby są podzielone na 10 rang, którym są przyporządkowane liczby rzymskie - od I do X. W obrębie każdej rangi działa prawo nasycalności potrzeb, kolejne stopnie tej nasycalności są oznaczone arabskimi cyframi - od 1 do 10. Istotą „trójkąta” jest pokazanie, w jaki sposób konsument maksymalizuje całkowitą użyteczność posiadanych dóbr. Konsument ocenia wartość dobra, posługując się znajomością rangi swoich potrzeb i stopniem ich zaspokojenia23.
22 Tamże, s. 191.
23 http://biznes.pwn.pl/haslo/3939669/menger-carl.html [dostęp: 18.10.2013],