Magazyn6701

101

NOŻYCE CEN

konania zakupu dzisiaj, będzie starał się ten zakup odłożyć na przyszłość, na okres, kiedy cena będzie niższa. Gdy natomiast przewidywania idą w odwrotnym kierunku, gdy przewidywana jest zwyżka cen w stosunku do cen obecnych, zjawi się tendencja przyspieszania zakupów; kto nie jest bezwzględnie zmuszony kupić później, będzie starał się kupić jak najwięcej towaru już dzisiaj. Jeżeli mamy posługiwać się schematem nożyc cen, to musimy powiedzieć, że obroty wzrastają wówczas, gdy nożyce między ceną teraźniejszą a ceną przyszłą rozwarte są na korzyść ceny przyszłej, że natomiast obroty maleją, gdy nożyce te rozwarte są na korzyść ceny teraźniejszej. Weźmy wreszcie przykład produkcji, która dopiero ma być podjęta. Czy o nabyciu jakiejś maszyny lub narzędzia lub surowca decyduje sama tylko cena tych towarów? Jasną jest rzeczą, że nie. Dopiero zestawienie tej ceny z przewidywaną cenę produktu, który dzięki tym maszynom, narzędziom i t. d. zostanie wytworzony, może zdecydować tę kwestję. Dopiero wówczas można odpowiedzieć na pytanie, czy ceny maszyn, narzędzi, surowców są wysokie, czy niskie i zależnie od tego postąpić. Wniosek, jaki z tych uwag się nasuwa, jest następujący: operowanie terminem „nożyce cen“ daje mało konkretnego materjału dla zrozumienia zjawisk gospodarczych, w szczególności zaś nie pozwala określić, jak i w jakim stopniu trzebaby oddziaływać na ceny poszczególnych towarów czy ich grup dla przywrócenia większych obrotów na rynku, przywrócenia rentowności, inwestycji i wzrostu zatrudnienia w gospodarstwie społecznem. A to dlatego, że przy takiem ogólnem ujęciu sprawy zatraca się zupełnie funkcjonalny związek pomiędzy poszczególnemi obrotami na danym rynku. Dopiero gdy zagadnienie to ujmiemy konkretniej, gdy weźmiemy pod uwagę, jakie konkretne ceny towarów wzajem na siebie oddziaływują i w jakim stopniu możemy zdać sobie sprawę, czy i jakie zmiany są pożądane w układzie cen, który się wytworzył w sposób samoczynny. Nie jest to przy tern bynajmniej jakieś „parcelowanie" zagadnienia generalnego na szereg doraźnych rozstrzygnięć. Wręcz przeciwnie: skonkretyzowanie zagadnienia zawsze ułatwia dostrzeżenie wszystkich działających czynników, gdy nadmierne uogólnianie nieuchronnie prowadzi do wyolbrzymiania jednego czynnika. Mechaniczne zmiany cen różnych towarów, przeprowadzone w intencji lepszego „dopasowania" między poszczególnemi cenami, nie mogą dać pomyślnych rezultatów dla rozwoju życia gospodarczego i jego konjunktury, wskutek istnienia związków współzależności niższych z wysokiemi cenami. Jeżeli specjalnie zwracamy uwagę na związki funkcjonalne pomiędzy cenami poszczególnych towarów, to dlatego, że nie można z powodzeniem oddziaływać na skutki — a każda cena jest skutkiem pewnych procesów gospodarczych — nie oddziaływując na przyczyny. Jeżeli pewne ceny wykazują mniejszą elastyczność, a inne większą, nie jest to ani dziełem przypadku, ani czemś dowolnem. Nawet bowiem w tych wypadkach, gdy zmniejszona elastyczność cen może być wprost pizypisana znanemu działaniu ludzkiemu, jak to ma miejsce np. przy reglamentacji cen przez państwo, przy porozumieniach kartelowych i t. p., to działanie jest rezultatem nietylko trafnego lub mylnego poglądu ludzi, ale i wynikiem pewnej sytuacji gospodarczej, wynikiem pewnych przyczyn objektywnych. I dopiero objektywna analiza przyczyn, dlaczego jedne ceny kształtują się tak, a inne inaczej, pozwoli na stwierdzenie, jaki wpływ konkretnie nożyce cen mają na aktualną sytuację gospodarczą i — w wypadku, gdy taki wpływ okaże się ujemny — jak należy działać, aby ten ujemny wpływ usunąć.

Literatura: Letciński Jan St.: Pieniądz, kredyt i ceny. Warszawa 1932. — Pigow A. C.: IndiMfiM Fluctuations. London 1927. — Robbinm lAonel: The Great Depression. London 1934. — Tennenbaum Henryk: Struktura Gospodarttwa Społecznego Polski, lom I. Warszawa 1932. — Wagemann B. dr.: Die Konjunturlehre. Berlin 1928. — Wartość i cena. Wy pisy z dzieł autorów polskich i obcych, zebrał Wł. Zawadzki. Watszatoa. 1919.

T. Sławiński.