106929

Sposoby wzbogacania słownictwa.

SPOSOBY WZBOGACANIA SŁOWNICTWA:

a)    Derywacja-to proces tworzenia nowych wyrazów za pomocą fonnantów (przedrostków, przyrostków),

b)    Wyrazy o znaczeniu przenośnym - powstają przez przenoszenie cechy jednego wyrazu na drugi. np. bieg pocisku-zestawienie realne, bieg sprawy-znaczenie przenośne. Wyrazy o znaczeniu przenośnym wzbogacają słownictwo nie tylko poprzez zwiększenie liczby słów, ale przede wszystkim liczby ich znaczeń (np. złote ręce, kamienne serce).

c)    Zapożyczenia - wyrazy przyjęte bezpośrednio z jakiegoś języka, np.

•    z języka niemieckiego druk, ratusz,

•    z łaciny egzamin, audycja,

•    z języka angielskiego koks, brydż.

Zapożyczenia wzbogacają słownictwo, jeżeli nie mają odpowiedników polskich, np. arogancki.

d)    Kompozycja - to łączenie w całość dwu lub więcej wyrazów bądź ich tematów. Zależnie od sposobu ich połączenia rozróżniamy trzy typy wyrazów złożonych: zestawienia, zrosty, złożenia.

*    zestawienia - stanowią nazwę przedmiotu lub pojęcia, np. maszyna do pisania, wieczne pióro,

czarna jagoda

*    zrosty - zespolenie dwu lub więcej wyrazów pisanych łącznie i traktowanych jako jeden wyraz pod względem akcentu, np. Wielkanoc, lekceważyć, dotychczas, widzimisię

*    złożenia - zespolenie członów wyrazowych za pomocą formantu "o" "i", "y", np. białogłowa, listopad, lekkomyślny, samochód, pucybut.

c) Skrótowce - to wyrazy utworzone przez połączenie liter lub sylab wyrazów stanowiących skracaną nazwę. Skrótowiec zastępuje całą grupę wyrazów i może podlegać normalnej odmianie.

Rozróżniamy następujące rodzaje skrótowców:

*    literowce (czytamy nazwy liter, np. PKO=Pekao, PKP=Pekape)

*    gloskowcc (czytamy nazwę głosek, np. ZUS=Zus, PAN=Pan),

*    sylabowce (grupowcc. np. Pafawag, żelbet=żelazo-beton, czytamy sylaby lub grupy liter skróconych wyrazów)

*    skrótowce mieszane (czytamy nazwy liter, glosek-sylab. np. CPLiA=Ccpclia. CEZAS=Cezas).

f)    Neologizmy - to wyrazy, wyrażenia nowo utworzone w danym języku. Powstają one z konieczności nazwania nowych przedmiotów i pojęć, powstających wraz z rozwojem kultury materialnej i duchowej społeczeństwa.

g)    Słownictw o specjalne - wyrazy wiążące się z rozwojem poszczególnych dziedzin nauki i techniki. Słowa te, często niezrozumiale dla ogółu, są niezbędne dla określonego kręgu specjalistów.

h)    Słownictwo środowiskowe - charakterystyczne dla jakiegoś środowiska, np. dla uczniów, aktorów, myśliwych czy sportowców, np. w łowiectwie: wadera-wilczyca, cicciorka-samica cietrzewia.

i)    Wyrazy wieloznaczne - słowa posiadające wiele różnorakich znaczeń np. ognisko, bałwan.