Ostateczne przesłanki danej nauki to takie twierdzenia, które uznawane są w niej za absolutrue podstawowe, których nie da się wyprowadzić z innych twierdzeń.:
a) twierdzenia bezpośrednio aprioryczne- zdania analitycznie prawdziwe, możemy je przyjmować bez uzasadnienia.
- Pewniki to wszelkie zdania, których prawdziwość jest przesądzona ze względu na sam sens występujących w nich wyrażeń, prawdziwość zapewniają sobie dzięki samemu znaczeniu np. zdanie ‘'Każda kula jest okrągła"- tak więc przeważnie zdania, w których to. co orzekamy o pizedmiocie wiążę się z cechami konstytutywnymi desygnatu nazwy.
- Postulaty Definicyjne to zdarue prawdziwe pizez to. że konstytuują znaczenie wyrażeń przy których same te postulaty są prawdziwe.
b) twierdzenia oparte bezpośrednio na doświadczeniu (empiryczne, zdarua obserwacyjne )- takie, w których zdajemy sprawę z naszego doświadczema zmysłowego, tego co widzimy, słyszymy.
c) twierdzenia oparte na rozumieniu wypowiedzi
Antykognitywizm- stanowisko, które zakłada, że nie istnieją takie byty jak wartości i powinności, a oceny i normy mezrelatywizowane me są aiu prawdziwe ani fałszywe. Przyjmując je nie można interpretować rachunków logiki formalnej za pomocą norm i ocen.
płaszczyzna |
Co to jest prawo (ontologia?) |
Jak prawo jest poznawalne (epistemologia ) |
Jak prawo się bada (metodologia) |
logiczno-językowa |
norma (system norm) |
rozumienie |
metody logiki, nauki o języku |
socjologiczna |
fakt społeczny |
postrzeganie |
metody i teclmiki badan społecznych |
psychologiczna |
fakt psychiczny |
postrzeganie |
metody i tecluriki badań psychologicznych |
aksjologiczna |
wartość (powinność) |
poznanie wartości ( powinności) |
różne |
wielopłaszczyznowość |
zjawisko złożone |
złożone |
różne |
sądy analityczne. ( orzekają o podmiocie tego. co już jest w jego znaczeniu zawarte, nie rozszerzają naszej wiedzy o świecie- np. "kula jest okrągła”)
sądy syntetyczne ( są źródłem nowej wiedzy o podmiocie, ich prawdziwości nie da się rozstrzygnąć za pomocą analizy znaczeniowej i praw logiki)
sądy a posteriori ( "z czegoś póżmejszego" ), mają podstawę w doświadczeniu, sądy a priori ( " z czegoś wcześniejszego” ), nic zależą od doświadczenia Połączenie tych podziałów daje 4 możliwe rodzaje sądów: sądy analityczne a pnon.sądy analityczne a posteriori, (które rue istnieją )sądy syntetyczne a priori np." w pojeżdzie poruszającym się z prędkością światła czas rue płynie" sądy syntetyczne a posteriori