107985

przedwczesna śmierć- pogorszenie stanu zdrowia- optymalny stan zdrowia

Atrybut zdrowia - zdolność do osiągania integracji i względnego stanu równowagi, obejmującego fizyczne i psychiczne wymiary organizmu oraz jego współoddziaływanie ze środowiskiem przyrodniczym.

Z pojęciem dynamicznej równowagi wiąże się ujmowanie zdrowia i choroby na tym samym kontinuum, którego jeden kraniec wyznacza przedwczesną śmierć, a dnigi optymalny stan zdrowia rozumianego bardzo szeroko.

Uznanie kontinuum skłania do podjęcia działali prozdrowotnych zanim nastąpi załamanie zdrowia.

Integralną częścią psychologicznej konceprualizacji zdrowia jest pojęcie zdrowego pola życiowego (Doliriska-Zygmunt, 2001).

Pole zdrowotne zawiera cztery zasadnicze elementy określające zdrowie indywidualne: biologię człowieka, środowisko, styl życia oraz organizację opieki zdrowotnej. Rozkład procentowy udziału tych czynników w zdrowiu człowieka jest następujący:

•    styl życia - 53%;

•    środowisko - 21%;

•    dziedziczenie -16%;

•    opieka medyczna w 10%.

3. Psychologia zdrowia jako dziedzina badań i praktyki psychologicznej.

>    Podstawy teoretyczne.

Psychologia zdrowia, dziedzina psychologii formalnie uznana w 1979 roku, gdy Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne zaakceptowało powołanie Sekcji Psychologii Zdrowia. W najszerszym rozumieniu można ją określić jako stosowanie wiedzy psychologicznej do zagadnień zdrowia, choroby i systemu opieki zdrowotnej (Sheridan, Radmacher 1998).

-    Joseph Matrazzo: „psychologia zdrowia to całokształt specyficznego, oświatowego, naukowego i profesjonalnego wkładu psychologii jako dyscypliny do promocji i utrzymywania zdrowia, zapobiegania i leczenia chorób, rozpoznawania etiologicznych i diagnostycznych korelatów zdrowia, choroby i zbliżonych dysfunkcji, a także do analizy i optymalizacji systemu opieki zdrowotnej i kształtowania polityki zdrowotnej" (Sheridan, Radmacher, 1998).

-    Sheltey E. Taylor (1991, za: Heszen-Niejodek, 1997): „psychologia zdrowia jest działem psychologii zajmującym się poznaniem wpływu czynników psychologicznych na to, że ludzie pozostają zdrowi, określeniem ich znaczenia w powstawaniu chorób oraz ich roli w kształtowaniu zachowania ludzi, kiedy zachorują".

>    Psychologia zdrowia jako dziedzina badań (za: Heszen-Niejodek, 1997).

•    medycynę behawioralną (dział psychologii ugruntowany w medycynie poza psychiatrycznej, który dotyczy psychologicznej problematyki choroby, a w centrum swoich zainteresowań stawia człowieka chorego)

•    zdrowie behawioralne (dotyczy psychologicznych korelatów zdrowia i kierowany jest do człowieka zdrowego).

Bardziej szczegółowy zakres psychologii zdrowia podaje szereg podręczników z tej dziedziny, które obejmują:

•    modele teoretyczne przydatne w rozważaniach nad zdrowiem i chorobą (np. model stresu i radzenia sobie, model salutogenetyczny)

•    problematykę związaną z podejmowaniem zachowań pro i anty zdrowotnych

•    obszar zagadnień dotyczący: relacji lekarz-pacjent, stosowania się do zaleceń lekarskich, stresowych procedur medycznych, leczenia szpitalnego

•    dolegliwości towarzyszące chorobom, zwłaszcza ból

•    psychologiczne zagadnienia dotyczące funkcjonowania człowieka przewlekle chorego

•    psychologiczne aspekty chorób zagrażających życiu i chorób terminalnych.

>    Psychologia zdrowia jako dziedzina zastosowań praktycznych (za: Heszen-Niejodek, 1997).

•    Zadania wykonywane na terenie medycyny i koncentrujące się na osobach choiych (osoby chore dążą do odbudowy, odzyskania zasobów zdrowotnych);

•    Działania skierowane do osób zdrowych (osoby zdrowe dążą do powiększenia lub utrzymania /ochrony zasobów zdrowotnych) .