108562

Należy pamiętać: przede wszystkim musi to być dzieło wydane za życia autora, i że tego obranego wydania musimy się już konsekwentnie trzymać. Niedopuszczalna jest stosowana niegdyś metoda kombinowania ze sobą różnych wydań, przy czym edytor wedle swojego gustu przyjmował jedne fragmenty z pierwszego wydania, inne z następnych, i takim sposobem stwarzał tekst, który w tej postaci nigdy nie był wyrazem intencji autora (i nie istniał w odbiorze czytelniczym).

Editio posthuma - pierwsze wydanie dokonane po śmierci autora; polskie określenie „pisma pośmiertne" nie jest zbyt zręczne, bo jest to wydanie pośmiertne, a nie pośmiertne dzieło autora. Takie wydanie było zwykle przygotowywane w gronie osób bliskich autorowi, pragnących ocalić jego dorobek od rozproszenia lub zapomnienia - członków rodziny, przyjaciół, osób należących do tego samego pokolenia lub grupy literackiej. Wyjątek: gdy wydanie ostatnie za życia autora przynosi tekst zmieniony przez autora tak znacznie, ze mamy do czynienia w istocie z innym utworem. E. posthuma jest ważnym faktem edytorskim - dzięki tej edycji utwór wychodzi do szerszego odbiorcy, podczas gdy dotąd funkcjonował w wąskim, kameralnym gronie lub leżał „w szufladzie".

Editio definitiva lub Editio ne varietur - wydanie stabilne, definitywne; wydanie nie podlegające zmianom, wydanie krytyczne na najwyższym poziomie, ustalające ostatecznie tekst w danym momencie stanu badań (zawsze bowiem mogą się znaleźć inne przekazy - np. autografy, ważne druki, które mogą wpłynąć na postać tekstu; zawsze mogą też wyjść na jaw inne fakty i okoliczności, wpływające na zmianę komentarza rzeczowego; ponadto warto pamiętać, że ciągle doskonalone są metody wydawania tekstów, co też wpływać powinno na kształt wydania). Jest to takie wydanie, które jest przedmiotem zabiegów i ambicji edytora naukowego danego utworu literackiego w danym czasie i w określonej sytuacji edytorskiej.

Tekst kanoniczny - tekst utworu mający być podstawą różnych wydań (nie tylko tych krytycznych, na najwyższym poziomie, ale np. również popularnych), tekst optymalny, ustalony w wyniku krytyki tekstu, m.in. w wyniku kolacjonowania przez edytora różnych dostępnych w danym momencie przekazów tego utworu. Ustalenie tekstu kanonicznego, nie podlegającego dalszym zmianom (ne varietur), jest przedmiotem zabiegów i ambicji edytora naukowego. Nazwa wywodzi się z określeń i doświadczeń związanych z tekstami religijnymi (np. Pismem Świętym, gdzie konsekwencją tekstu niepoprawnego mogła być herezja, schizma itp.) i tekstami prawnymi (gdzie konsekwencją tekstu niepoprawnego były niesprawiedliwe wyroki).

Editio cum notis variorum - wyd. uwzględniające komentarze gramatyków starożytnych I średniowiecznych (tzw. scholia); termin stosowany zwłaszcza w wydaniach utworów twórców antycznych, np. Arystotelesa.