• Gwarancja druga: obowiązek uzasadniania postanowień.
Art. 124 § 2 KPA Postanowienie powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz gdy wydane zostało na skutek zażalenia na postanowienie.
• Gwarancja trzecia: postępowanie odwoławcze.
Błąd ten może być naprawiony w postępowaniu odwoławczym, choć nie ma bezpośredniej gwarancji w postaci nieważności lub wznowienia trybu postępowania (np. art. 155 KPA). W postępowaniu odwoławczym zawsze organ będzie mógł skorygować niewłaściwe uzasadnienie (nawet jeżeli decyzja jest właściwa) w uzasadnieniu swojej decyzji utrzymującej w mocy poprzednią decyzję.
• Gwarancja czwarta: sądownictwo administracyjne.
Sądy administracyjne przywiązują ogromną wagę do kwestii uzasadniani, gdyż strony często wskazują na naruszenie art. 107 KPA z powodu braku tegoż uzasadnienia. To już nie tylko brak przekonania dla strony ale co ważniejsze brak wiedzy przez organ wyższy i sąd administracyjny.
Możliwość tkwi w PPSA, gdzie sąd administracyjny może art. 145 par. 1 pkt. 3 „sąd uchyla decyzję jeżeli stwierdza inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy" np. brak uzasadnienia nie pozwala stwierdzić, ze organ administracyjny nie przekroczył granic uznania administracyjnego.
Na początku w gruncie rzeczy większość decyzji, która była uchylana, to była uchylana z powodu zbyt wąskiego uzasadnienia, z którego nic nie wynikało. W związku z tym sąd administracyjny, który opiera się tylko na aktach sprawy, który w zasadzie nie przeprowadza sam postępowania dowodowego (tylko w wyjątkowych zakresie je przeprowadza), jeśli ma braki w postępowaniu dowodowym (wie o nich z akt sprawy i z uzasadnienia) po prostu uchyla decyzję.
§ 1 Organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.
§ 2 Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie.
GWARANCJE -> przepisy o terminach załatwiania spraw.
• Gwarancja pierwsza: terminy załatwiania spraw.
Terminy załatwiania spraw określone w KPA to terminy maksymalne: „niezwłocznie" (tzn. maksymalnie w terminie 7 dni). Terminy te mogą być skracane przez organy: prowadzące sprawę i wyższego stopnia.
Są określone w r. VII art. 35 KPA:
§ 1 Organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy baz zbędnej zwłoki.
§ 2 Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty I dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ. <- rozszerzenie zakresu spraw, które maia bvć załatwiane niezwłocznie - chodzi o sytuacje, kiedy co prawda jest przeprowadzane postępowanie wyjaśniające, ale ono nie jest zbyt uciążliwe gdyż sąd może rozpatrzy sprawy w oparciu o dowody stron lub z urzędu (to co organ sam może ustalić (wcześniej było w przepisie, że niezwłocznie mają być załatwiane tylko te sprawy, które nie wymagają postępowania wyjaśniającego).
§ 3 Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowane • nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. określone jako TERMINY MAKSYMALNE: w I instancji - 1 miesiąc, sprawa skomplikowana - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania (uwaga! W trybach nadzwyczajnych też można mieć do czynienia z I i II instancją z tymże, te terminy ograniczone do 1 miesiąca). Terminy te mogą być skracane przez organy: prowadzące sprawę i wyższego stopnia.
§ 4 Przepisy szczególne mogą przewidywać inne terminy niż określone w § 3.
§ 5 Do terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności (np. uzupełnienie braków pisma), okresów zawieszenia postępowania [kiedy postępowanie jest zawieszone to terminy nie biegną i nie wlicza się ich do daty załatwienia spraw) Jraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony (np. strona przeciąga w czasie dostarczenie dokumentu) albo z przyczyn niezależnych od organu (np. jeżeli współdziałanie organów w trybie art. 106 KPA i organ musi się zwrócić o opinię przed rozstrzygnięciem sprawy o opinię do innego organu to ten czas oczekiwania na opinię nie obciąża organu który się o nią zwrócił. Gdy więc chcemy skarżyć na bezczynność z powodu przeciągającego się postępowania to skarżymy organ współdziałający a nie ten. Który o opinię się zwrócił. Z tymże skarżyć można zawsze bo to sąd wyższej instancji stwierdza, czy dane okoliczności zależne od organu czy nie). <- więc jeśli chodzi o zwłokę to sprawa nie jest do końca jasna, bo wiele kwestii nie wlicza się do terminów. Orzeczenie NSA: nie wlicza się tego