• powierzenie postępowania wyjaśniającego sędziemu rodzinnemu do osobistego prowadzenia (art. 34 par. 2)
Art. 34.
§ 1. O wszczęciu postępowania wyjaśniającego wydaje się postanowienie. W postanowieniu określa się osobę, której postępowanie dotyczy, oraz przedmiot tego postępowania.
§ 2. Postępowanie wyjaśniające prowadzi sędzia rodzinny.
Właściwość rzeczowa - uprawnienie i obowiązek sądu do przeprowadzenia postępowania i rozstrzygnięcia sprawy w I instancji ze względu na przedmiot postępowania
1. Zgodnie z art. 15 sprawy nieletnich należą do właściwości sądu rodzinnego
2. Zasada wyłącznej właściwości sądów rodzinnych w sprawach nieletnich pozostaje w zgodności z aktami prawa międzynarodowego (np. art. 40 konwencji o prawach dziecka)
Wyłączenia:
• art. 16 par. 2 - jeżeli czyn karalny popełniony przez nieletniego pozostaje w ścisłym związku z czynem osoby pełnoletniej, prokurator może - jeżeli łączne rozpatrywanie sprawy jest konieczne - przzekazać sprawę sądowi właściwemu na podstawie przepisów kpk
• art. 42 par. 4 - sędzia rodzinny po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego może zrezygnować ze skierowania sprawy nieletniego do następnego etau postępowania
• art. 18 - przyznaje kompetencje do orzekania w sprawie nieletniego sądowi zwyłemu, którego właściwość jest ustalana na podstawie kpk, jeżeli:
zachodzą podstawy do orzeczenia wobec nieletniego kary
przeciwko nieletniemu, który dopuścił się czynu karalnego wszczęto postępowanie po ukończeniu przez niego 18 lat
Właściwość miejscowa
Art. 17.
§ 1. Właściwość miejscową sądu rodzinnego ustala się według miejsca zamieszkania nieletniego, a w razie trudności w ustaleniu miejsca zamieszkania - według miejsca pobytu nieletniego.
§ 2. Z ważnych względów, zwłaszcza jeżeli przyczyniłoby się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania, sąd właściwy według miejsca zamieszkania nieletniego może przekazać sprawę sądowi rodzinnemu, w którego okręgu nieletni przebywa.
§ 3. W wypadku niecierpiącym zwłoki sąd rodzinny może wydać postanowienie w sprawie nieletniego, który nie podlega jego właściwości miejscowej, po czym przekazuje sprawę sądowi miejscowo właściwemu, zawiadamiając go o dokonanych czynnościach; przekazanie sprawy jest wiążące.
Kryterium jej ustalenia jest miejsce zamieszkania nieletniego (w razie trudności w ustaleniu - miejsce pobytu nieletniego.
W praktyce:
• ustalana jest w chwili wydawania postanowienia o wszczęciu postępowania in personam (postępowanie na podstawie art. 34)
• do czasu wydania postanowienia z art. 34, sędzia rodzinny może jedynie ustalić swoją właściwość rzeczową, po stwierdzeniu, że zachdzi podejrzenie istnienia okoliczności z art. 2
• sąd może uznać się za niewłaściwego miejscowo dopiero po ustaleniu miejsca zamieszkania nieletniego. Może to nastąpić przed wszczęciem postępowania z art. 34