109913

PLANOWANIE MIAST W XVIII XVIIIw

Miasta barokowe

W okresie renesansu znaczącą rolę w kompozycji przestrzennej miasta odgrywały place. W baroku stawały się one coraz piękniejsze; przybywało wiele, nowych, okazałych budowli; zaczęto upiększać place zielenią, tworzyć parki z fontannami, kolumnami, które były miejscem spotkań, zabaw i zebrań.

Odrodzenie placów najlepiej można było zaobserwować w Rzymie. Na przykład Plac św. Piotra składa się z owalnego placu z efektowną kolumnadą. W Rzymie szybko zaczęło przybywać wiele nowych placów: Piaza del Popolo, Piazza Navona. Inicjatorem przeobrażeń Rzymu był papież Sykstus V, a ich praca kierował Domenico Fontana. Przez istniejącą zabudowę przebito prostoliniowe osie, których perspektywę zamykały budowle sakralne.

Z biegiem czasu moda na wielkie place przeniosła się do innych krajów europejskich np. do Francji, gdzie Stanisław Leszczyński rozbudował miasto Nancy, powstał tam Plac Stanisława.

Cechą charakterystyczną epoki barokowej były dzielnice rezydencjoncilne, z mniejszą funkcją obronną a większą reprezentacyjną. Były one oddalone od miasta, zazwyczaj usytuowane w otoczeniu parków, prowadziły do nich szerokie drogi dojazdowe. Najokazalszym miastem typu rezydencjonalnego jest Wersal założony przez Ludwika XIV. Podstawą przestrzennego układu tego miasta była geometryczna siatka. Zastosowano tzw. założenie trójosiowe, w którym miasto rozwijało się wzdłuż trzech głównych osi zbiegających się przed placem. W Paryżu pierwszym regirlarnym placem stał się Place Royale. Przykładem placu barokowego na planie prostokąta może być francuski Place Vendome, natomiast na planie koła z promieniście rozchodzącymi się itlicami niemieckie Karlsruhe w Bandenii. W Polsce przykładem miasta typu rezydencjonalnego może być Białystok tzw. Wersal Podlaski. Miasto to założył na miejscu małej wsi, w pobliżu swojej okazałej rezydencji Hetman Branicki.

Dalszy rozkwit architektury barokowej nastąpił w Austrii, Czechach, Bawarii, Saksonii, na Prusach i Śląska Ozdobny styl pojawił się również w Hiszpanii, Portugalii, na Filipinach i w carskiej Rosji, gdzie powstał St.Petersburg. Założenia urbanistyczne baroku zauważymy także w Waszyngtonie, gdzie nałożono na siebie dwa układy : układ szachownicowy oraz układ 12 promieniście rozchodzących się ulic; w miejscach przecięć ulic powstały place.

Ciekawostką jeśli chodzi o Polskę jest ład przestrzenny w Nowej Hucie - jednorodny i harmonijny. Łączy on w sobie najważniejsze cechy miasta ogrodu i miasta idealnego, place nawiązują architekturą do baroku. Centrum Nowej Huty jest koncepcją Tadeusza Ptaszyńskiego. W Warszawie palczasty układ ulic i place odnaleźć można na terenie Osi Saskiej oraz Osi Stanisławowskiej.

Bibliografia:

1.    Słodczyk Janusz, Przestrzeń miasta i jej przeobrażenia, Wyd. UO, Opole, 2001.

2.    Kiełczewska-Zaleska Maria, Geografia osadnictwa: zaiys problematyki, PWN, Warszawa, 1972.

3.    Szymańska Daniela. Geografia osadnictwa. PWN, warszawa. 2009.