110415

aktywne w stosunku do much, moskitów oraz chrząszczy i ponadto przeciwko prawdziwym robakom (hemipterans) oraz karaluchom i termitom (dictyopterans). Toksyny Crylll są produkowane przez podgatunki B.thuringiensis zwane tenebrionis i tolworthi a CrylV przez israelensis. Ogólnie, nie znaleziono dotychczas jakiejś wyraźnej korelacji pomiędzy rodzajem toksyny a produkującym ją podgatunkiem bakterii. Toksyny Ciy wiążą się ze specyficznymi receptorami komórkowymi środkowego fragmentu przewodu pokarmowego insektów. Toksyny Cyt, w odróżnieniu od toksyn Cry, nie rozpoznają specyficznych miejsc wiązania.

Delta-endotoksyny dzieli się ze względu na specyficzność w stosunku do poszczególnych rzędów owadów na cztery klasy; od Cryl do CryIV; a te dalej - na podklasy i odmiany. Przykładowo białko 5-endotoksyny CiyłA(c) jest toksyczne względem wielu owadów z rzędu Lepidoptera, ale tylko dla trzech gatunków z rodziny Torticidae (zwójki). Ta ukierunkowana specyficzność 6-endotoksyn ma najprawdopodobniej związek z ich wiązaniem się z odpowiednimi receptorami na powierzclini komórek nabłonka jelita danego owada. Brak receptorów rozpoznających określone toksyny decyduje o niewrażliwości owadów.

BacOlus thuringiensis bezpośrednio powoduje śmiertelność insektów. Podobny skutek wywołują toksyny z rozmaitych odmian tych bakterii w następstwie podobnego sposobu działania. Po połknięciu przez insekta, kiyształy delta-endotoksyn rozpuszczają się w jego środkowym fragmencie przewodu pokarmowego, uwalniając prototoksynę, z której są zbudowane. Ta dalej proteolitycznie przetwarzana jest do fragmentów, które wiążą się z błonami pokrywającymi wnętrze przewodu pokarmowego. Aktywne białka zakłócają osmolityczną równowagę tych komórek przez tworzenie por w membranach komórkowych prowadząc do lizy komórek. Jelito staje się sparaliżowane i insekt przestaje spożywać pokarm i większość z nich ginie w przeciągu kilku godzin. Toksyczność wspomnianych fragmentów toksyn w stosunku do danego insekta zależy od powinowactwa wiązania się z membranami komórkowymi.

B. thuringiensis po raz pierwszy na skalę przemysłową został zastosowany we Francji w 1938 roku. W Stanach Zjednoczonych jego handlowe znaczenie datuje się od 1950 roku. Od wiele lat, w formie aerozolu stosowany jest powszechnie przy uprawach roślin oraz do zwalczania owadów w leśnictwie. W latach 80-tych komercyjne zainteresowanie preparatami Bt bardzo szybko wzrosło, gdy okazało się, że wiele popularnych syntetycznych insektycydów staje się nieefektywnych z powodu wytworzenia się oporności insektów czy też nie nadaje się do użycia z powodu środowiskowych ograniczeń. Ponadto w tym samym czasie następuje rozwój inżynierii genetycznej. W 1987 roku pojawia się pierwszy raport o

2