110444

jaj (głównie żółtka jaj). Jeśli ktoś nie lubi mięsa i jest wegetarianinem to oczywiście nic złego się nie stanie jeśli zrezygnuje zupełnie ze spożywania mięsa i wędlin, jednak korzystniej dla organizmu będzie wtedy, gdy nie poprzestanie tylko na jedzeniu produktów roślinnych, ale doda do swego menu również ryby. jaja oraz mleko i jego przetwory.

Najbogatszym źródłem wit. A jest olej z wątroby ryb i zwierząt morskich, zwany popularnie tranem. Na przykład w wątrobie kaszalota (gatunek wieloryba) zawartość retinolu dochodzi do 2 kg., co odpowiada zawartości tej witaminy w 100 tonach masła. Natomiast rekordowa dawka wit. A znajduje się w wątrobie niedźwiedzia połamego, w 125 g. zawiera ona dawkę 100 - krotnie przekraczającą dzienne zapotrzebowanie człowieka. Na szczęście obecnie wieloryby są pod ochroną i wit. A w dużej mierze syntetyzowana jest drogą chemiczną.

Jeśli chodzi o prowitaminę A to bogatym źródłem beta-karotenu są owoce i warzywa o żółtym i pomarańczowym zabarwieniu i ciemnozielone liście warzyw np. marchewka, dynia, szpinak, sałata, zielony groszek, pomidory, rzeżucha, brokuły, a z owoców: morele, wiśnie, śliwki i pomarańcze.

Poza tym karoteny są również obecne w mleku krów żywionych na pastwiskach oraz w przetworach uzyskiwanych z takiego mleka.

W wielu krajach, również w Polsce, aby poprawić walory produktów spożywczych stosuje się witaminizowanie żywności. W wit. A wzbogadza się zwłaszcza margaryny. W tym celu wykorzystuje się naturalny barwnik - beta-karoten, który z jednej strony nadaje margarynie barwę zbliżoną do naturalnego masła, a z drugiej wzbogadza ją właśnie w prowitaminę A.

Przygotowując posiłki warto pamiętać, ze retinol łatwo ulega zniszczeniu pod wpływem tlenu z powietrza, co nasila się jeszcze podczas ogrzewania. Zwykłe procesy kulinarne niszczą wit A na ogół nie bardziej niz w 10 %. jednak jeśli ogrzewamy czy smażymy potrawę przez długi czas w 100 oC w odkrytym naczyniu, wówczas straty wit. A są bardzo duże. można to ograniczyć poprzez smażenie i gotowanie pod przykryciem. Ponieważ jest to witamina rozpuszczalna w tłuszcach, a me w wodzie, podczas gotowania nie ulega wypłukiwaniu tak jak to było w przypadku witaminy C. Jest ona jednak bardzo wrażliwa na światło, dlatego żywieniowcy od dawna zwracali uwagę producentom, aby np. masło czy śmietana były pakowane w ciemne, meprzepuszczające światła opakowania, aby zapobiec jełczemu tłuszczu, co przyczynia się do całkowitego zniszczenia witaminy A. Jeśli więc chcemy choć częściowo ochronić wit. A przed zniszczeniem, pamiętajmy by przechowywać produkty bogate w tą witaminę w warunkach jak najmniejszego dostępu światła i powietrza czyli szczelnie zamykać kubeczki z masłem czy margaryną, przykrywać nakrywką naczynia z potrawami.

Niedobór i nadmiar witaminy A

Objawy niedobra witaminy A:

•    Do najczęściej spotykanych i najłatwiejszych do zaobserwowania należy tzw. kurza ślepota czyli zaburzenie widzenia w warunkach słabego oświetlenia. Istnieje łatwy sposób, by sprawdzić czy cierpimy na to zaburzenie. Wystarczy wejść z jasnego pomieszczenia do ciemnego i sprawdzić, jak długo trwa przyzwyczajenie się wzroku do widzenia w ciemności. Jeśli kilka sekund, to wszystko w porządku - mamy dość witaminy A. Jeśli dłużej, ponad 7- 8 sekund, to znaczy, ze mamy niedobory tej witaminy, a jeśli czas ten przedłuża się do klikunastu sekund to trzeba zasięgnąć porady lekarza. Oczywiście dokładne informacje na temat niedoboru tej witaminy w naszym organizmie może nam udzielić tylko lekarz, wiadomo, że nie można opierać się w 100 % na takiej metodzie. Osoby, których praca wiąże się z długim siedzeniem przed monitorem komputera potrzebują większych dawek witaminy A. by wzmocnić swe oczy!!

•    Kolejny objaw to zmiany w obrębie skóry, która staje się sucha , łatwo się łuszczy, ulega zrogowaceniu, pojawia się tzw. gęsia skórka.

•    Kruche, wolno rosnące paznokcie.

•    Suche, łamliwe włosy.

•    Osłabia się działanie gruczołów łzowych. w następstwie czego pojawia się suchość oczu i uczucie pieczenia pod powiekami

•    Zaburzenie w funkcjonowaniu baner skórnych i śluzowych sprawia, ze organizm staje się bardziej podatny na infekcje, obniża sie jego odporność immunologiczna oraz spowolnieniu ulega także zdolnośćdo gojenia się ran.

•    U dzieci objawem jest także zaburzenie wzrostu i rozwoju, gdyż witamina A współdziała z hormonem wzrostu. Nie bez powodu pierwszy pokarm matki czyli siara - odznacza się dużą koncentracją karotenów (widać to po jego silnym żółtym zabarwieniu).

•    Brak apetytu.