110708

we wszystkich walutach obcych. Gdy wierzytelności i zobowiązania są równoważą występuje zamknięta pozycja walutowa, a przy braku takiej równowagi -otwarta pozycja walutowa Otwarta pozycja walutowa może mleć charakter: krótkiej pozycji walutowej, gdy zobowiązania w danej walucie przeważają nad wierzytelnościami, długiej pozycji walutowej, gdy wierzytelności przeważają nad zobowiązaniami. Nadmierna różnica w jednej lub drugiej pozycji rodzi ryzyko powstania strat przy niekorzystnych zmianach kursów.

Różnicę pomiędzy sumami wszystkich pozycji długich i pozycji krótkich nazwano walutową pozycją globalną (d-k), zaś łączną wartość bezwzględną wszystkich pozycji krótkich i długich nazwano walutową pozycją maksymalną (d+k). Do tak zdefiniowanych pozycji walutowych prezes NBP ustalił normy dopuszczalnego ryzyka walutowego w relacji do funduszy własnych banków i tak:

•    Pozycja krótka lub długa względem pojedynczej waluty obcej - 15% funduszy władnych,

•    Pozycja globalny krótka lub długa - 30% funduszy własnych,

•    Pozycja maksymalna - 40% funduszy własnych.

Powyższe normy obowiązują na koniec każdego dnia. Prezes NBP może wprowadzić indywidualne, bardziej rygorystyczne normy dla poszczególnych banków, gdy ryzyko ponoszone przez dany bank stwarza istotne zagrożenie dla interesów posiadaczy walutowych wkładów oszczędnościowych i lokat w danym banku. Banki opracowują regulaminy wewnętrzne, określające zasady i procedury nadzorowania ryzyka walutowego i na bieżąco ustalają wewnętrzne limity na walutowe pozycje otwarte. Są one zazwyczaj ostrzejsze przy pozycji długiej dla walut, co do których można oczekiwać spadku ich wartości, a wobec pozycji krótkiej - dla walut, co do których można oczekiwać wzrostu ich wartości.

Tradycyjnymi formami zabezpieczającymi przed ryzykiem kursowym są:

a.    Transakcje terminowe (forward) Transakcje terminowe polegają na zawarciu z bankiem umowy o zakup lub sprzedaż określonej w umowie ilości dewiz w określonym w przyszłości terminie po kursie ustalonym w dniu zawierania umowy. Transakcja ta daje klientowi pełną ochronę przed niekorzystnym dla niego ruchem kursu w przyszłości, ale również nie pozwala na zrealizowanie dodatkowych korzyści, w wypadku korzystnej dla niego zmiany kursu. Możliwość taką stwarzają jedynie opcje walutowe.

b.    Operacje swap. Operacje swap w najprostszej wersji polegają na równoczesnym zawarciu transakcji terminowej i kasowej (transakcja wykonywana natychmiast) w identycznej walucie i sumie. Operacje swap mogą występować w różnych wariantach. Na przykład bank, któremu brakuje w bieżących transakcjach franków szwajcarskich, może kupić w innym banku franki za walutę krajową po kursie kasowym z danego dnia, sprzedając mu równocześnie tą samą ilość franków w terminie 30-dniowym po kursie terminowym. Transakcja będzie opłacalna dla obu banków, jeśli pierwszy spodziewa się wpływu tej waluty za miesiąc, a drugi posiadając ją na bieżąco w nadmiarze będzie potrzebować jej w przyszłości.

Podobnym rodzajem operacji bankowej jest sprzedaż obcej waluty z prawem odkupu. Różni się od transakcji swap tym, że nie ustala się z góry kursu odkupienia waluty.

c.    Opcje walutowe. W odróżnieniu od kontraktu terminowego, od którego odstąpienie po zawarciu umowy nie jest możliwe, opcja walutowa w zamian za płaconą bankowi premię daje jej nabywcy prawo, ale nie obowiązek zakupu lub sprzedaży bankowi określonej w umowie kwoty dewiz w terminie określonym przez bank po kursie ustalonym w momencie zawierania transakcji. Opcje walutowej dają kupującemu prawo do zakupu lub sprzedaży określonej kwoty walut po z góry ustalonym kursie w