111875

się tutaj dwojakiego rodzaju operacji: sprzedaży towarów po określonej cenie oraz pożyczki pieniędzy, należnej sprzedawcy za dostarczony towar.

Transakcje kupna - sprzedaży na kredyt rozwinięte są we wszystkich kierunkach. Sprzedawca towarów - środki produkcji (np. maszyn), udzielający kredytu swemu odbiorcy, sam uzyskuje kredyt u dostawcy surowców np. stali. Ten z kolei nabywa na kredyt rudę żelazną itd. W ten sposób powstaje cały łańcuch stosunków kredytowych. Narzędziem kredytu handlowego jest weksel - zobowiązanie dłużne o określonym terminie płatności. W formie tej otrzymujący kredyt zobowiązuje się wobec kredytodawcy do uiszczenia należności za towary w określonym czasie. Z kolei sam weksel może służyć jako środek dokonywanie rozliczeń za dostarczone towary. Wejście do obiegu pieniądza dokonuje się dopiero w końcowej fazie w momencie upływu terminu płatności weksla. Istnieje szereg czynników, ograniczających możliwość posługiwania się kredytem handlowym. Istnienie tego kredytu wymaga od udzielającego kredytu posiadania określonej wielkości kapitału rezerwowego na wypadek opóźnionego powrotu kredytowanej wartości. Im mniejszy tego rodzaju kapitał rezerwowy tym mniejsze możliwości udzielania kredytu handlowego. Na skutek towarowej formy kredytu handlowego ograniczony jest krąg przedsiębiorców, którzy mogą sobie wzajemnie udzielać kredytu. Siłą rzeczą kredyt handlowy występuje tylko w stosunkach między tymi partnerami, którzy są w stosunku do siebie dostawcami towarów. Jeśli chodzi o rozmiary bieżących transakcji towarowych. Te ograniczenia kredytu handlowego powodują konieczność powstawania innej formy kredytu. Kształtuje się kredyt bankowy, udzielany w formie pieniężnej przez instytucje kredytowe - banki.

Początkowo najbardziej rozpowszechnioną formą udzielania pożyczek bankowych była operacja dyskonta weksli kupieckich, wystawionych jako zabezpieczenie uzyskanego kredytu handlowego. Bank pobiera przy tym od sumy wekslowej określone opłaty, zwane dyskontem. Dyskonto weksli handlowych było dla banków najpewniejszą formą operacji pożyczkowej. Dyskonto weksli, sprzedawany bankowi, był dowodem dokonanej transakcji kupna - sprzedaży towarów, był więc wyrazem realnego procesu ekonomicznego. Suma wekslowa posiadała w tym wypadku pokrycie w masie towarowej. Nie bez znaczenia dla banku jest także możliwość odsprzedaży zakupionych weksli, czyli przeprowadzenia tzw. redyskonta weksli.

Dyskonto weksli spełniało podstawową rolę w udzielani kredytów przez banki w okresie przez I wojną światową. Współcześnie rola tej formy działalności kredytowej banków znacznie zmalała. Powodem względnie małego znaczenia dyskonta weksli handlowych stało się m.in. rozpowszechnienie operacji dyskonta weksli skarbowych, wystawionych przez państwo i lokowanych w systemie bankowym jako zabezpieczenie zaciąganych w tym systemie kredytów. Jest to jedna z form finansowania przez współczesne państwo jego różnych dziedzin działalności.

Weksle skarbowe są krótkoterminowymi zobowiązaniami skarbu państwa wobec banku. Ponieważ jednak miejsce jednych weksli - po ich wykupieniu - zajmują inne, często o większej sumie, prowadzi to w praktyce do przekształcania się tej formy kredytowania państwa przez banki w kredytowanie średnio i długoterminowe.

Powszechnie stosowaną formą finansowania przez banki różnych dziedzin działalności gospodarczej jest udzielanie przedsiębiorcom kredytów na rachunku bieżącym (otwartym). Forma ta stosowana jest wyłącznie w stosunku do znanych i budzących duże zaufanie klientów, gdyż kredyt tego rodzaju nie jest zabezpieczony przez weksle, papiery wartościowe czy w innej formie. Stąd też specjalna procedura postępowania przy jego udzielaniu, polegająca przede wszystkim na dokładnym badaniu przez bank sytuacji i stanu interesów przedsiębiorstwa, któremu udziela się kredytu, w celu oceny jego wypłacalności. Kredyty na rachunku bieżącym noszą w zasadzie charakter krótkoterminowy. Przekształcają się one często w kredyty średnio i długoterminowe w wyniku przedłużania terminów spłaty.

Różnorodne formy przyjmuje kredyt długoterminowy. Jest on przede wszystkim spłacona stopniowo pożyczka długoterminowa w postaci zapisu na rachunku bankowym, udzielania na finansowanie działalności inwestycyjnej. Narzędziem kredytu długoterminowego jest także obligacja.

Działalność banków na rynku obligacji jest działalnością na rynku kapitałowym. Rynek ten wykorzystywany jest m.in. przez przedsiębiorstwa dla zapewnienia sobie dopływu środków finansowych (kapitałów) przez emisję i sprzedaż obligacji, nabywanych m.in. przez banki. Operacje te dokonywane są na giełdach papierów wartościowych.