112675

Nowela sierpniowa

Konstytucja marcowa - kompromisowa, lecz nie zadowalająca wszystkich, 1924 - zjazd prawników w Wilnie :

B Stanisław Car sugerował wzmocnienie Prezydenta RP przez : udzielenie prawa inicjatywy ustawodawczej, udzielenie weta zawieszającego, samodzielne prawo do rozwiązania izb, prawo mianowania rządu bez wniosku Prezesa Rady Ministrów, prawo do samodzielnego odwołania gabinetu. Chciał on również, by Prezydent RP był wybierany pośrednio przez grono elektorów. Wielu jednak krytykowano ustrój zaproponowany przez Stanisława Cara.

B Krytykowano również połączenie mandatu poselskiego z teką ministra.

B Pojawiały są głosy przywrócenia w Polsce monarchii.

Godzono się na tym zjeździe, że ustrój państwa funkcjonuje wadliwie (przewaga władzy ustawodawczej nad wykonawczą). Godzono się również, iż w ramach systemu europejskiego należy wzmocnić władzę wykonawczą, akcentowano również, by Prezydent aktywnie wykorzystywał przyznane w konstytucji mu uprawnienia. Warunki do zmiany konstytucji nastąpiły po zamachu majowym 1926. Kazimierz Bartel wystąpił z projektem zmian. 2 maja 1926 roku został akt ów zatwierdzony (nowela sierpniowa):

B Przepisy przyspieszające i usprawniające uchwalenie budżetu (wprowadzenie terminów)

B Regulowała stan, gdy sejm rozwiązano i jednocześnie nie było opracowanego budżetiH rząd działa w ramach ustawy z poprzedniego roku

B Wprowadza sankcje zaczerpanie przez posła korzyści osobistych z tytułu kupna, dzierżawy ziem państwowych.

0 Najważniejsze - wzmocnienie pozycji Prezydenta RP :

0 Prezydent ma prawo rozwiązania sejmu i senatu przed końcem kadencji na wniosek Rady Ministrów.

0 Prezydent może rozwiązać parlament, jednakże tylko raz z tego samego powodu ?! - nie wiadomo o co chodzi 0 Brak możliwości samorozwiązania parlamentu 0 stało się to przez przypadek

0 Nadanie mu prawa do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy na wniosek Rady Ministrów (wcześniej mógł tylko akty wykonawcze) w dwóch sytuacjach :

0    nagła konieczność (gdy izby są rozwiązane) lub na podstawie upoważnienia ustawowego. Rozporządzenia były kontrolowane przez sejm (który mógł je uchylić). Prezydent wydał wiele rozporządzeń, które były fundamentalne dla polskiego sytemu prawnego (komisja kodyfikacyjna zajmowała się ujednolicaniem prawa z dawnych zaborów - na podstawie rozporządzenia z mocą ustawy wydano kodeks karny z 1932 roku - jeden z najlepszych kodeksów karnych na świecie, wiele zdobyczy komisji przetrwało w Polsce do lat 80, niektóre nawet

1    do 90 XX wieku).

0 Utrudniono uchwalanie votum nieufności dla rządu (wniosek nie mógł być na tym samym posiedzeniu głosowany, lecz na następnym) - wykluczenie „przypadkowego" obalenie rządu. [„Miller - by nie było łatwiej obalić pół litra, niż rząd"]. Rada Ministrów, broniąc się przed dymisją mogła złożyć wniosek do Prezydenta o rozwiązanie parlamentu.

Ocena Noweli Sierpniowej:

0 Niektórzy uważają, iż to schyłek demokracji parlamentarej w Polsce.

B Niektórzy twierdzą, iż to tylko niwelacja przewagi władzy ustawodawczej nad wykonawczą.