28493

73.NOWELA SIERPNIOWA- KIERUNEK ZMIAN KONSTYTUCYJNYCH

Od chwili uchwalenia Konstytucja Marcowa wywoływał głosy krytyczne, które akcentowały wadliwe rozwiązania instytucjonalne i niedomagania funkcjonalne ustroju parlamentarnego. Potrzebę reformy dostrzegały także stronnictwa sejmowe, zgłaszając projekty zmian konstytucji zmierzające do wzmocnienia władzy prezydenta i usprawnienia pracy sejmu. Po zamachu stanu dokonanym przez J. Piłsudskiego w dniach 12-15 maja 1926 roku sprawa reformy ustroju politycznego stała się szczególnie aktualna. Nowy rząd K. Bartla wystąpił z projektem zmian i uzupełnień Konstytucji Marcowej. Przewidywał on nowe rozgraniczenie kompetencji między organami władzy ustawodawczej i wykonawczej. Projekt po licznych modyfikacjach w toku obrad sejmu i senatu został uchwalony znaczna większością głosów. 2 sierpnia 1926 roku Nowela Sierpniowa.

Zasadnicza tendencja ustawy zmieniającej i uzupełniającej konstytucję z 2 sierpnia 1926 roku polegała na wzmocnieniu pozycji organów wykonawczych, prezydenta i Rady Ministrów kosztem uprawnień organów ustawodawczych- sejmu i senatu. Nastąpiło to poprzez przyznanie prezydentowi specjalnych uprawnień w zakresie władzy ustawodawczej.

Prezydent uzyskał samodzielne prawo rozwiązywania sejmu i senatu przed upływem kadencji ale wyłącznie na wniosek rządu. Sejm utracił prawo samorozwiązywania się. Prezydent został upoważniony do wydawania w razie nagłej potrzeby w okresie między kadencjami sejmu i senatu lub w okresie kadencji na podstawie upoważnienia ustawowego rozporządzeń z mocą ustawy. Dotyczyć mogły wszystkich spraw z wyjątkiem zmiany konstytucji, ordynacji wyborczej, budżetu państwa, stanu liczebnego armii i istotnych kwestii gospodarczych. Rozporządzenia traciły moc obowiązującą jeżeli nie zostały przedłożone sejmowi w ciągu 14 dni na najbliższym posiedzeniu lub zostały przez sejm odrzucone.

Wprowadzono zmiany w prawie budżetowym. Prezydent mógł ogłosić budżet w brzmieniu projektu rządowego jeżeli żadna z izb parlamentarnych nie podjęła w ustawowych terminach uchwały budżetowej.

Wniosek o votum nieufności dla rządu nie mógł być przegłosowany na tym samym posiedzeniu na którym go zgłoszono.

Uzupełnieniem noweli sierpniowej była ustawa o upoważnieniu prezydenta do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy do czasu wybrania sejmu i senatu kolejnej kadencji (do 1928), była to tzw. ustawa o pełnomocnictwach.