114405

Konflikty wewnętrzne-uświadomione lub nieuświadomwne-sprowadzają się najczęściej do zderzenia dążeń jednostki z możliwościami ich realizacji, sprzeczności między obowiązkami a potrzebami, a także pragnieniami a normami etycznymi(, chcę, ale inni nie pozwalają",, chcę, ale nie mogę",, chcę, ale nie powinienem").

Rozpowszechnione są pojęcia, urazy psychiczne",, wydarzenia życiowe"i zaburzenia związane ze stresem, którymi określa się czynniki wyzwalające zaburzenia nerwicowe.

Mają one dla ludzi znaczenie straty kogoś bliskiego czy czegoś ważnego, doznania niepowodzenia przy próbie osiągnięcia ważnego celu, powstania zagrożenia dla zdrowia i samopoczucia, dla samooceny, zdolności do wywiązywania się z zadań i obowiązków, stosunków z innymi ludźmi, a takie znaczenie braku znaczących sprawności, umiejętności i możliwości.

Istotne konsekwencje przeżycia tego typu wydarzeń i sytuacji wiążą się z tym, czy jednostka przewiduje, że nie będzie mogła sobie z nimi poradzić.

Wtedy reaguje na ogół nasilonym lękiem lub obniżeniem nastroju, gdy postrzega je jako nieodwracalne w skutkach i niezasłużone-jako kaiy-buntem z gniewem i żalem, później rezygnacją.

Postawa rezygnacji jest jednym z czynników utrwalających zaburzenia:innym ważnym czynnikiem jest postawa bierności, związana na ogól z tym, że choroba dostarcza pewnej ulgi, a nawet korzyści, szczególnie wtedy, gdy stanowi pewne rozwiązanie trudnej sytuacji.

Reakcje unikania mogą więc niekiedy zmniejszyć cierpienia pacjenta, pełnienie zaś roli chorego może dostarczyć pewnych satysfakcji, stąd zaburzenia nerwicowe mogą podtrzymywać istnienie objawów oraz zachowań nerwicowych i na zasadzie błędnego kuła je utrwalać.

Wzajemne oddziaływanie czynników predysponujących, wyzwalających i utrwalających określa w dużej mierze zarówno wystąpienie, przebieg i zejście nerwic, jak i prawdopodobnie jej postać.

Próby ujęcia znaczenia wymienionych faktów i sytuacji w określonych, koncepcjach teoretycznych doprowadziły do wykrystalizowania się trzech podstawowych teorii etiopatogenezy zaburzeń nerwicowych: psychoanalitycznych i psychodynamicznych, uczenia się, poznawczych.

W pierwszych-w genezie nerwic podkreśla się rolę nieświadomych wewnątrzpsychicznych konfliktów, podstawowych, które nie zostały rozwiązane w dzieciństwie.

Teorie uczenia ujmują nerwicowe objawy jako wyuczone reakcje mogące zmniejszyć lęk lub stanowiące jego przejawy, przy czym reakcje te powstają na drodze modelowania i naśladownictwa lub warunkowania klasycznego i instrumentalnego.

W teoriach poznawczych kładzie się nacisk na sposób postrzegania i oceny zjawisk i faktów oraz powstające w związku z tym emocje, a także zdolności i umiejętności rozwiązywania powstałych problemów.

Przypisują one istotną rolę, znaczeniu osobistego, które jednostka nadaje postrzeganym i ocenianym zjawiskom:jak wyjaśnia związek przyczynowo-skutkowy między nimi, jak postrzega własne możliwości kształtowania przebiegu wypadków.

Nieadekwatne rozumienie i poznanie tych procesów przyczynia się do zwiększenia negatywnych emocji i niewłaściwych decyzji oraz nieskutecznych zachowań jednostki, co z kolei zwiększa liczbę występujących sytuacji, „stresowych"oraz zaostrzenie się nerwicowych zaburzeń.